AN KAHON NA INAAPOD NA TELEBISYON

An adbyento kan telebisyon asin an pag-abot kan cable networks sarong dakula asin makusog na sulog na nakapabago kan buhay nin tawo. Kun dati kaidto Channel 9 (RPN) sana an kayang makua kan black and white niyamong telebisyon, ngonyan, haros masanggatos na an channels na kayang kuanon sa pgpindot sana kan remote controls. Poon sa mga entertainment channels arog kan sports asin moda sa pagbado, mga bareta (CNN asin BBC), mga knowledge channels arog kan Discovery asin National Geographic, mga relihiyon (EWTN, Dating Daan, Iglesya ni Kristo ibali ta na man an government channel na may kulto man na pigtutulod, Kulto ni Gloria), mga istasyon kan Bombay, Koryano, Intsik (Taiwanese), Italyano, asin ba pang networks na kun tutuuson dai man napapakinabangan kan kagabsan. Tanda ko kaidto, na naglaog lamang an GMA asin ABS CBN kan magkaigwa na kaming antenna. Nahanap nin halabang kawayan asin idtong stainless na kun hihilingon garo kalansay sa ire. An antenna an saro sa sinasaray kaidto lalo na kun may paabot na bagyo. Paglihis nin pirang taon, nagdakula an samuyang telebisyon asin an pagbalyong kolor kaini. Dai naman kaipuhan idtong iniitok na garo roleta sa paghanap kan channels. Sarong pindot na sana. Nawara naman dagos si mga tana, na garo burikbutikan sa telebisyon. Nagin na ining mga tawo, makolor asin mas naging mahiwas an kinaban. Sa paglaog kan kahon na ini, nagbago man an sistema kan buhay sa laog kan harong asin minsan sa satuyang mga opisina, pribado man o publiko, ibinali na an telebisyon bilang saro sa mga kaipuhan tanganing madaling makalaog an bareta (maaraman an winning combination sa lotto o kaya sisay an gana sa basketball o boksing). Sa telebisyon, nangyayari ngonyan an pinakamakusog na impluwensya sa kadaklan sa satuya asin ini nagbabanga na ngani kun siisay an Kapamilya (2) asin an Kapuso (7) na garo baga partido pulitikal ini. Dawa ngani hinohona na bakya an siring na pagbaranga na garo baga pagdalan nin Fox Channel. Tinatawan man kita kan telebisyon nin mga alternatibong paagi tanganing hilingon an kinaban asin makisalak kita sa pangyayari. Alagad, an kadaklan sa satuya, an telebisyon sarong hyper-reality tool na tinatabangan kitang lingawan an satuyang makamundong kamugtakan. Mas pinapaorog ta an popular asin baratong paagi nin kaogmahan ini nin huli sa kamawotan na talikudan an tunay na sistema. Mas muya kita sa mga game shows na pwede kitang tawan nin panugang kaginhawan kisa sa mga impormasyon na pwedeng makabukas kan satuyang pag-isip asin makatulod nin paghiro asin pagbabago. Hilingon ta na sana an format kan satuyang mga palabas. Mahihiling na mas prayoridad ta an relihiyon ni Willie Revillame. An mga drama/telenovela na nagbutwa ngonyan, yaon sa tema nin pantasya asin sa mga pig-recycle kan mga tema asin istorya na mas mahihiling na capital, publisidad asin pulitika sana man kan kanya-kanyang istasyon an pigtutulod. Nag-abot man sa punto na igwa nang sadiring format an mga networks asin minalataw an pulitika, an desisyon kan may mga kag-sadiri, kun paano hihimohon, aandamon an mentalidad kan tawo tanganing maitulod an interes kan saindang networks. Sa laog kan kahon na ini nabubuhay kita gabos asin dinadara sa manlain-lain na lugar, reyalidad asin espasyon na kayang abuton kan kusog kan teknolohiya. Sarong bagong conquistador an telebisyon sa satuya kaibahan na kan iba pang kasurog kaini. Yaon kita alagad mayo, sa malipot na turugan mantang nagkakan kita kan satuyang pamanggihan asin binabareta na may nangyaring dayaraan sa Mindanao.

DAHIL KAILANGAN

ANG DAHILAN KONG BAKIT NAG-AARAL AKONG MAGMANEHO

Ipagkakanulo ko ang mundo
kapalit ang tatlong tansan
ng alak na ininum natin kagabi
na maaaring pagtakhan mo uli.
Kung makikita mo lang sana
kung paano ko itinatago ang mga resibo
at mapa noong pumunta tayo sa hilaga.
Nagagawa ko pa ring ipagpaliban
ang pag-ihi sa mga umagang
nag-aagaw ang pagkamulat at pag-idlip
sa pag-aabang sa mga panaginip.
Lagi kong ipinapaalala
sa sarili ko na wala na akong sedula
pagdating sa ganitong pag-ibig
kagaya ng pagtanggap ko sa hangin
upang paliparin at sirain
ang mga pinakawalang saranggola.
At malamang ipapalagay mo
na talinhaga lamang ang mga ito
katulad nang minsang nakasakay tayo sa bus
at nabanggit ko na higanteng nakahiga
ang pagtingin ko sa mga bundok—
tiningnan mo lang ako
at sabay iniabot ang pamasahe natin
na pinagtatakhan ko pa rin kung bakit
napangiti ang konduktor.
Marahil dahil saktong-sakto lang
ang ibinigay mong pera.
Abala pa kasi ang mag-sukli.

bagong tula (new version)

(Magdalena, Lazarus, Martha)


MARTA
I.

Naalala niya ang huling pagdalaw ng maestro sa Betania—
kung paano kinuha ni Magdalena ang kanyang ‘tinagong pabango
at masuyong pinunasan ang paa ng bisita na parang pusang-tao
na nagpaparamdam ng gutom at matinding pangangailangan.

Labis na nasiyahan ang maestro sa ginawa ng nakakabatang kapatid.
Nakita niya ito. Nagdadabog siyang lumabas at hiningi sa maestro
ang tulong ng nakahandusay na kapatid.

Bakit ka nababahala? Higit na mainam ang ginawa ni Magdalena.
Hindi ninyo ako makakasama sa lahat ng araw.

II.

Kailangan ang isang piyesta sa muling pagkabuhay ng kapatid.
Kaya tumungo siya sa kusina at inihanda ang mga lutuin.
Inilagay niya rin ang mga pabango sa niluluto.

Sa hapag, walang gana nilang pinagsaluhan ang kanyang inihanda
na parang iniiwasang pag-usapan ang tungkol sa kamatayan.


Mayo 21, 2007

JULIANA AREJOLA-FAJARDO WORKSHOP 2007

PARA KIISAY AKO NAGSUSURAT?
Dakul an pwedeng magunong kasimbagan para sa hapot na ini na dapat simbagaon kan mga parasurat na arog ko. Sa ginibong Pagsurat Bikol 2007 (Juliana Arejola-Fajardo Writing Workshop) duman sa St. Louise de Marillac School of Pili, an kahapotan na ini an naging tema para sa gabos na nagdayon duman. Saro ako sa mga panelista asin kaibahan ko man an mga kapwa-parasurat na si Vic Nierva, Jo Bisuña asin Carlo Arejola na iyong mayor na taga-pagtulod kan nasabing palihan na pinunan kan 2003. Sampulong writing fellows asin mga student and teacher-participants an nakaibahan mi sa laog kan tolong aldaw tanganing ripasohon an mga sinumiteng manuskristo asin paghorop-horopan an kahapotan kun para saen nagsusurat an sarong parasurat. Nakaibahan man sa palihan si Dr. Paz Verdadez Santos kan De La Salle University na nagtaram manungod sa rebelde asin an literatura. Isinalaysay niya sa saiyang binasang papel an pagmukna asin agi-agi kan partido komunismo sa Bikol asin an iba pang detalye na nagluwas sa saiyang pag-adal. Lain pa kaini, tinawan niya man nin odok na pagbasa an mga akdang sinurat kan mga rebelde na sinabi niyang bako sanang hahabang klase nin materyal para sa propaganda kundi sarong klase nin literatura. Minsan ngani dai natatawan nin magkakanigong atensyon an mga sinurat na ini, binuhay giraray ini sa paagi kan lente kan sarong kritiko-iskolar na si Dr. Santos. An saiyang binasang papel nagtaong direksyon tanganing mas orog na pag-olayan asin paghorop-horopan an pinaka-tema kan palihan. Nin huli ta baranga sa edad asin paghiling sa buhay an mga kaayon, dakul na mga kasimbagan an nagluwas asin pinanindogan bilang simbag sa bokasyon kan pagsurat.

May mga paghiling na an pagsurat dapat sa banwaan, sa masa, sa taong-bayan asin dai ko ini hinhiling bilang hababa o bakong tamang simbag sa hapot na kun kiisay nagsusurat. Alagad para sa sakuya, an pagsurat ko mayong planadong agenda tanganing itulod an sarong propaganda. An pagsurat ko sa Bikol sarong pulitikal na gawi nin pagpili ko nin tataramon na mas sabot asin aram ko. Mas namamatian ko an harong ko sa Bikol-Naga asin Bikol-Rinconada siring man sa Tagalog na enot niyamong tataramon sa harong. An parasurat kun siring dapat na enot na mag-erok sa sarong tataramon na aram niya. An eerokan na ini pwedeng sinublian o inaarkilahan, siring sa paghiling ko kan mga nagsusurat sa ibang tataramon arog kan Kastila o Ingles. Sa kaso niyato dakul an nagsusurat o nagbabasa sa Ingles nin huli ta sabi ngani ni Dr. Santos nagsasapo pa kita kan ‘mis-education’ kan satuyang akademya. Pwede man na sabihon na dara pa ini kan pag-isip na mas halangkaw na klase an kolonyal/ an ibong/ an sulnupan, bagay na naglalaog sa sarong istrateheya nin pananakop. An tunay na rebelyon laban sa pang-ooripon cultural man ini o sa paagi nin pwersa kan armas minalaog asin nahihimo kun an mga nasasakupan magkaigwa nin bilog na paghiling sa saiyang sadiri, sa saiyang pagkatao. Asin bako an pag-asta o pagsagawi kan mga kolonyalista na nagbabago siring sa dalagan kan panahon asin pangangaipuhan. Kun iisipon, sa sarong parasurat na may may malinaw na pagkabisto sa saiyang sadiri asin nakagamot sa saiyang harong, an sensibilidad na ini pwedeng mahiling asin mamatian minsan sa anuman na tataramon. Sa bagay na ini, sarong pagsugal an ginigibo kan parasurat. An kaso kaya satuya kadakul na nagsusurat an mahihiling tang nagsasakit o nagpapaka-Amerikano sa pagsurat sa Ingles.

Minaluwas an kaputikan sa sadiri asin nagtutubod ako na bako ining maninigong disposisyon nin sarong tawong nagmamawot na magsurat. An minaluwas lugod, an lumbod na tingog nadadara sa malabog na sulog. Malinaw na dapat sa parasurat an mga bagay na ini. Kita an naghahanap kan satuyang tataramon. Asin nakuku’a ini sa sarong proseso, paglapigot, paghiro asin paghorop-horop. Sa kaso ko na kabali sa siring na henerasyon na may kakayahan na magsurat sa pirang tataramon, pinipili ko an pinakasaktong tataramon na mapaglalaagan ko kan mga bagay sa sakuyang boot, sa sakuyang pagmawot. Asin nahihiling ko na mas dakul sa Bikol-Naga asin Rinconada, dawa dai ko man sinasabing dapat ko nang lingawan an Tagalog asin Ingles. Sa mga tataramon na ini na sakuyang sinusurat nagkakaigwang lawog an mga parabasa na inako ko nang dai kayang saklawan kan sakuyang personal na buhay. Nagtutubod ako na pagkatapos na mailuwas an sarong obra, rawit-dawit, osipon, sanaysay, ini nagkakaigwa man nin sadiri niyang buhay sa mata asin isip kan sakuyang mga parabasa. Sa panahon kan globalisasyon na mas nagiging madali para mabasa asin mapalwig an sirkulasyon kan sakuyang sinusurat, dai nang mga kudal, dai nang mga kaban na pwedeng pagtaguan kan mga sinurat ko na pigdesisyonan kong iluluwas ko, ihahayag ko bilang sarong buhay na parasurat.

Sa tataramon na pinili ko, nagbobonyag ako kan mga parabasang dai ko midbid alagad aram ko na kinakapotan ko an saindang kamot, an puso asin inaagyat na maglaog sa minukna kong kinaban o sa kinaban niyamo na dati nang yaon alagad pinapasipara. Iyo ini sa paghiling ko an angat sa kontemporanyong parasurat na tawan nin bagong liwanag an mga bagay na natudan na, maghangos tanganing an mga malipot na istatwa maglakaw sa terasa kan satuyang imahinasyon. Daing pandok an sakuyang mga parabasa alagad namamatian ko sinda siring sa duros na naghahapihap kan sakuyang kublit. Kun minsan nanunumpungan ko an pira sainda sa mga pamilyar na lugar na sakuyang nilalakawan, nagtatao nin marahay na tataramon, makulog na kritisimo alagad inaako ko ini siring na pinapamutang ko na igwa naman sadiring buhay an sakuyang mga obra na pagbinasa o pinakibangan na nin iba, bako na lamang sako, kundi nagiging parte o pagsasadiri naman kan parabasa. Kun bayaran ako nin huli sa binasang gibo ko, bayad sana yan kan sakit kan pangangaki ko sa mga obrang ini.

BAGONG OBRA

EL MAL DE CORAZON


Kakolor kan daing yelong serbesa
an langit kun pasulnop na an saldang.

Sa ibong na parte kan kinaban o dawa
duman sa dakulang syudad may duwa

o saro man na baad nakakahiling kaini,
pigluluwas si kamera o pinasusukdan sana

an mata tanganing rimposon an mga panambitan
sa siring na panahon na abaang kapung’aw

para sa sakuya na kaatubang ining daing yelong
serbesa na minsan mapaiton na siring sa apdong

napusi nin tab’ang asin maduging sira,
kaipuhan kong inumon na sararoan sana

asin ipadagos an pagsirot nin pulutan
mantang nagkakapa nin sunod na iistorya.

May 21, 2007

AT DAHIL HINDI AKO MAPAKALI

SIRENA

Tumutunog ang kanilang mga sirena.

Bigyang daan ang ambulansya.
May nag-aagaw-buhay. Binaril.
Bigyang daan ang sasakyan ng mga pulis—
hinahabol ang salarin.
Bigyang daan ang mga bombero
may bombang sumabog at nasusunog
ang buong gusali.

Pansinin kung bakit sirena
ang tawag sa ganitong busina:
ito ang mga teorya.

Ganito ang pakiramdam ng isdang-tao
na inalis mula sa tubig. Awit ng nagdedeliryo.
Subalit paano ang mga nabinwit
wala silang huling naisasambit.

O kung papaniwalaan ang alamat—
maaaring ganito ang hudyat
ng mabangis na pugita
nang may mapangahas na nagnakaw
ng kabibe na magbigay paa
sa umibig na sirena.

Marahil ganito nangyari ang unang sakuna.

IN HOC SIGNO VINCIS

Nagugulat pa rin ako sa mundo, katulad ng mga sandaling ito. Sunod sa laptap, laging bitbit dapat ang kamera, narito ang mga sandali na pawang nagpapahiwatig, nagpaparamdam. Kuhako ang larawang ito noong Mayo 14-- araw ng eleksyon sa Pilipinas.

BAGONG TULA

HERODES

Hindi niya kinasanayan ang tumingala. Mistulang parating babagsak ang buong karimlan sa tuwing titingin siya sa kalawakan. May malas na hatid pa man din ang mga tala.

Nitong nakaraang mga araw ng taglamig ginagambala siya ng kanyang mga pantas tungkol sa pagdating ng Mesiyas.

Hindi kaya gusto lamang nilang nakawin ang kaharian? Marami na silang ipinapatay na propeta.
Nagkalaman ang kanyang pagdududa sa mga katiwala.

Mula sa balkonahe ng kanyang palasyo, sinubukan niya minsan na tingnan ang mga bituin—para itong salamin ng mga ilawan sa lupa. Naduwal siya na parang nagluluwal ng galit at ganid. Labis na nakakalula ang taas.

Nang makarating sa kanya ang balita na sa matandang bayan ng Bethlehem isinilang ang bagong hari, sinugo niya ang kanyang mga kawal at ipinag-utos ang pagpatay sa mga sanggol na hindi baba sa gulang na dalawa.

Habang humahagulhol ang isang bayan, maaga siyang naidlip upang hintayin ang kanyang panaginip. Sa loob-loob niya: labis na ikakalugod ng Diyos ang aking utos. Hindi ginto, mira o insenso kundi dugo ng sarili niyang anak ang nais niyang alay. Hindi ba’t ito ang nakatadhana.

TULA

GANITO DUMARATING ANG GABI

Nakaupo ang matanda sa isang sulok.
Hawak-hawak ang pinadalang retrato
ng kanyang apong sundalo
na nadestino sa Iraq.

Kinakausap niya ang larawan
na parang pinagmamasdan ang buwan.
Sa ganoong kalayong bagay sinasambit niya
ang mga pag-aalala, hinanakit,
at ang pilit niyang inaalala:
dasal para sa mga patay.

Taimtim niyang inaabot
ang hangganan ng maaaring matanaw:
ang higanteng bukid sa pagitan
at ang kalangitan na nagkukulay makopa.

Sa bahaging iyon sa gawing kanluran
marahang lumulubog ang kanyang mata
kasama ang lahat na ipinagkaloob ng liwanag.

LAST DAY OF MISSION

Grace, they said, is the only thing that the modern world cannot replicate.

KINALBURONG GAPO

Kun piyesta, pinatitipon kami nin mga gapo—
si birilog, mabaskog, maitum na hali sa bulkan.
Mas maitum mas marahay. Piso kada saro.
Namahal an presyo kun igwang kandidato.

Kun natipon mi na, titimplahon na si kalburo,
sasalakan nin manlain-lain na kolor
asin saro-sarong pipinturan si mga pinurot na gapo.
Garo sinda mga prutas na nahulog sa tinampo.

Mapresko sa mata, magaya-gaya sa palibot.
Nagkikirintab an mga gapo sa irarom kan saldang,
nagsusuriyaw sa bago nindang mga rosas na bestida—
naghahalat agihan kan prusisyon asin parada.

Pagkatapos kan piyesta, naabot na an tig-uran.
Si mga kinalburong gapo, saro-saro nang naghuhuba
hinahali an gubing na pintura asin nagpapaanod
sa makusog asin maitum na tubig kan baha.


May 10, 2007

SINDANG MGA AKI NIN MARAHAY NA BUTO

Saro ining ekspresyon sa satuya an pwedeng hona’on na usmak asin bakong angay na pan-aki nin huli sa sekswal na tono kaini. Alagad, marahay na paghorop-horopan an nasabing ekspresyon lalo na ngonyan na panahon nin eleksyon asin gamiton ini bilang igóng pantukoy sa mga kandidatong aki na kan mga depunto o kaya dating mga pulitiko sa satuyang rona. Sa satuyang konstitusyon ipinapahayag na tumang an sinasabing political dynasty sa tunay na espirito kan demokrasya asin dai ta pwedeng manegaran an bagay na ini na totoo ini saen man parte kan Pilipinas siring na sinasabi na sa gabos na parte kan impyerno igwang demonyong nakabantay o nakaposte. Haloy nang pigpunterya na an dinastiya sa pulitika bilang saro sa mga dahilan kan dai pag-asenso kan satuyang banwaan. Alagad nin huli sa kakulangan nin kapangyarihan sa kamot kan tawo, an mga ini nangyayari pa man giraray. Pwede man na sabihon na ini nakagamot pa man giraray sa satuyang kasaysayan nin mga landlords na iyo man an naglaog sa pulitika tanganing mantinaron an status quo na sinusuportahan man kan ibang institusyon arog kan simbahan asin eskwelahan. Sa satuya digdi sa Bikol, sarong makinarya na ginagamit kan mga pulitiko iyo an pagkakaigwa nin sadiring mga eskwelahan na kakapotan sa liog an mga empleyado tanganing itulod an sadiring interes kan pamilya sa pulitika man o sa ibang sangay. Kun hihilingon, bersyon pa kan lumang oligarkiya an modernong dinastiya na nangyayari man ngonyan sa satuyang pulitika. Kun hihilingon, an probinsya binanga-banga na kan pirang dominanteng pamilya asin ini an sarong indikasyon na garo naghihiro pa kita sa panahon kan medieval kun saen an mga hade asin reyna iyo an mga Pilatong may mahiwas na pagrorogaring asin mga nakatukaw sa pwesto. Kun kaya dai harayong isipon na minsan an klase kan pulitika ta, garo yaon pa giraray sa lado kan chess board kun saen duwa sana an naglalaban, asin kun matolohan, ini pigsasabing, mga sawong-sawong na.
Sa diskursong ini, angay man na tawan atensyon an paggamit kan buto (ari kan lalaki) bilang simbolo nin kapangyarihan asin karahayan, na sa pagsabot niyato, an karahayan, katakod sa pagkaka-igwa nin kapangyarihan na mina-impluwensya sa buhay kan mga namamanwaan. Sa satuyang suanoy na istorya, an buto sarong simbolo na pigaapod nganing ikinabuhay tanganing magtao nin suhestiyon na digdi naghahali an buhay asin bako ining solamenteng sa Bikol. Sa ibang kultura, siring na satuya, may pagtubod na an buto naging simbolo nin kahuruhalangkawing kapangyarihan na pwedeng ibaing sa sarong diyos. Asin ini mapapatunayan sa mga liktao (artifacts) na nakutkot asin mahihilingan kan siring na mga ilustrasyon asin pormang kurit. Sa kasong ini, an marahay na buto minatuldo kan kamot sa mga aki kan pulitiko na pinili man na laogon an pulitika nin huli ta sa paagi sana kaini maproprotektahan an interes kan pamilya na garo nagdadalagan nang sarong mafia. Sa mga pamilyang ini, nababanga kita siring sa magkakaiba an satuyang partido. Warring class. Entonces, an nangyayari ngonyan sa satuya na pagkakasararo daa, saro sanang re-alignment of powers, pagkukuntsaba sana. Dai man mababago an banwaan kun dati man sana an maturukaw sa pwesto. Dai pa akong nahiling na pulitiko na pagkatapos magserbi sa banwaan, mahuyong minababa asin itinatao an mandato bako sa kadugo o sa kadurog. Nin huli ta an poder, an kapangyarihan nakakaraot, nakakapapaslo! Sa ngonyan may mga kandidato akong bisto na naglaog na sa pulitika nin huli ta daing mga trabaho. Mga aki sinda nin marahay na pisot sa pulitikang supot!

AGWA DE MAYO

Sa arog kaining panahon na an init nakakagadan (atake sa puso, high blood, heat stroke asin iba pa) tunay man nanggad na an enot na uran kan bulan na Mayo magiging bulong, omay sa matalbuhon asin kubalon ta nang bitis, kagaya-gayahan sa kurunot na mga angog. An simbolismo kan uran nagpapasabot na an tubig na hali sa langit, sarong pagbulos asin biyaya. Sa darang tubig kan uran nagpapahiling kan kapadagosan nin buhay lalo na sa para-oma. Pag-abot kan uran na ini, an mga garatak na oma, magiging buhay giraray sa pag-abot kan mga talapang, sa pagtambo kan mga banhi asin naghahagad man nanggad ini nin maogmang selebrasyon. Katakod kan pagbulong kan daga na dara kan enot na uran iyo man an pagtubod na nakakaomay an agwa de Mayo sa mga helang sa kublit, sa hawak nin huli ta konektado baga an simbolismo kan hawak sa daga na lataw-lataw man sa relihiyosong metapora na nagsasabi na an tawo hali sa daga asin mabalik sa daga. Sa pag-abot man kan bulan na ini, bako sana an enot na uran an hinahalat kan kadaklan kundi man an nagdadangadang na eleksyon. May mga pagbayaw-bayaw na nangyayari sa manlain-lain na tawo. An iba disganado na. An iba naglalaom pa man na may marahay na kaabtan. Alagad dai pa man naggad nahahali si mga dating eksena na pareho man sana an gamut, an kawsa kan mga karatan na konektado sa eleksyon. Bagay na sinabi man kaidtong aktor sa pelikulang Karol (istorya manunungod duman sa depuntong Juan Pablo II) na an karatan/demonyo minaiba sana nin porma, garo siring sa alas, na minailulo sana (minaribay kublit) tanganing padagos na silaon kita. Tunay sanang pagkamoot an makakabulong. Sa bagay na ini, katakod kan satuyang mga pagtubod sa pagbulong kan hawak asin biyaya na dara kan enot na uran nin Mayo, bakong salang isipon, na lugod an eleksyon na ini magin man nanggad makahulugan asin tunay na sukulan nin marahay na gobyerno asin kan kalag kan demokrasya. Alagad, aram ko na dai maiibitaran pa man an bagay na madara nin kadimalasan. Sa ngonyan pa sana, mga armadong tropa na an yaon sa satuyang palibot, nag-tatanum nin pagkatakot asin pangingikil nin boto para sa mga kandidato lalo na sa primero distrito kun saen minadalagan si Dato Arroyo. An signos na ini asin an iba pang mangyayari sa itinalaan na aldaw nagpapahiling nin hararom na lugad sa satuyang banwaan. Pira na an nag-ako nin bayad sa saindang boto matapos magsimba kan nakaaging Dominggo asin nagdangog man ngaya sagin-sagin sa surat pastoral kan arsobispo? Pira satuya an kuntento na sa status quo na saindang kinakamugtakan tanganing itugot asin konsentehon na padayon an kapritso kan pirang poderosong tawo? Sa ngonyan, haman na plano nin pandaya, nailuwas na an mga pambakal buto, dai na napapangiturog tultol an yaon sa mga palasyo asin sige naman an bangbang sa telepono (Asin Abangan ang Susunod na kabanata?) Oras na tanganing punan ta an pagbulong kan satuyang banwaan. Sa tahaw kan halakbang na rayo kan tios asin mayaman, kaipuhan na maghiro kan gabos lalo na si mga nasa middle class kan satuyang sosyodad tanganing an sarong pangiturogan para sa marahay asin progresibong banwaan, mahaman ta, na dai sana kita minaasa sa mga pulitiko, kundi an tunay na mandato yaon sa satuyang kamot na gagamiton ta sa satuyang pagboto. Habo kong isipon na kun an helang kan banwaan ta, dai na kayang bulungon kan agwa de Mayo, ano daw kun mag-abot na an delubyo sa sato?