Friday, June 25, 2010

10th Ateneo Writers Workshop

The Ateneo Institute of Literary Arts and Practices (AILAP) with the support of the National Commission for Culture and the Arts (NCCA) is now accepting applicants for the 10th Ateneo National Writers Workshop (ANWW) to be held from Oct. 24-28, 2010 at the Ateneo de Naga University in Naga City.

This year, six (6) slots will be allocated exclusively for writers writing in any of the Bikol languages. The qualifications are: a) a resident of the Bicol region, b) writes in a Bikol language and c) can translate his/her manuscript into Filipino or English. Each applicant must submit a portfolio in triplicate (3 copies) of any of the following: a suite of five (5) poems OR a collection of three (3) short stories written in any Bikol language with a title page bearing the author's pseudonym and a table of contents. The portfolio must include translations either in Filipino or in English. Entries in the Bikol languages must be addressed and submitted to Kristian S. Cordero, Philosophy Department, Ateneo de Naga University, Naga City 4400.

Another six (6) slots will be allocated for writers writing in Filipino and English. Each applicant must submit a portfolio in triplicate (3 copies) of any of the following: a suite of five (5) poems OR a collection of three (3) short stories written in Filipino or English with a title page bearing the author's pseudonym and a table of contents. Entries in Filipino and English must be addressed and submitted to the Ateneo Institute of Literary Arts and Practices (AILAP) c/o Department of Filipino, School of Humanities , 3rd Flr. Dela Costa Bldg., Ateneo de Manila University, Loyola Heights , Quezon City 1108.

The portfolio must be in Garamond, font size 12 with one (1”) inch margins on all sides. The portfolio must also be accompanied by a CD containing a file of the portfolio saved in MSWord (.doc or .docx) or Rich Text format (.rtf). All submissions must include a sealed envelope containing the author's name, address, contact number, e-mail address and a one-page resume including a literary CV with a 1X1 ID picture.

Food and accommodations will be provided for all accepted applicants. Deadline of submission will be on Aug. 13, 2010. For more information, visit www.ailap.org, or call 426-6001 loc. 5320/5321 or e-mail Christine S. Bellen at csbellen@yahoo.com and Kristian S. Cordero at boronyog@yahoo.com .

Thursday, June 24, 2010

Tingog Kan Talapang

Imbes na mga gamgam na nag-aawit sa mga kakahoyan, nagdakula ako na mga talapang an pananok sa banggi, pagkatapos kan uran sa bilog na aldaw. Mga talapang na nag-uugbon, nagdadakul sa atubangan niyamong kaomahan. Ta nasa bulod-bulod o kuntod an samuyang harong, dai ko man narisang nagsasakat samuya an mga talapang. An mga talapang na sa hona ko kaidto mga sira man na tugot na dakupon. Mga saradit, nagpipilik-pilik na mga itum, siring sa mga kiti-kit, buhay sinda sa tubig. Sinda asin dakul pang mamasa-masa, la’bas, rupit na mga bagay an mga signos kan panahon nin uranon.

Kan panahon, may mga sira pang nakukua sa oma. Nalipwas an mga fishfond asin napapaduman sa samuyang tangod na may bubon. Harani na man an irrigation kun sain nagkakarigos kami karibay an pakol na aaboton kun maaraman o madakop kami kan samuyang tiyaon. Alagad mayong makakadaog, kaipuhan sunudon an apod kan tubig sa pig-aanglasan na hawak. Nakarigos pa man giraray kami siring na pighahalat mi an mga uran sa pagkakahapon. Si makusog na bulos kan uran. Bakong si uran panmayaman na nasa alanganin na tagiti asin makusog. Kundi si uran na buhos. Kadunongan na nakagamot sa sadiring kinaban an pagsabot sa panahon. Masasabing may pagkaaram an tawo sa panahon asin sa klase kan uran na nag-aabot. Aram an klase kan uran, kun may bagyo, asin aram man kun an uran, si uran na makahilangon. May mga panahon na nagsasaldang asin nag-uuran kaya an sabi kan mga gurang, may pigkasal na tawong lipod o tikbalang. Anong boot sabihon kaini sa kaisipan niyato tungkol sa panahon asin sa panan’aw niyato sa mga sinasabing tawong-lipod? Ta’no daw ta sinabing siring?

Sa uran man, nakagamot an mga ariwaga na kun mag-uran kaipuhan na luyap. Kaipuhan na mahiwas an sakop. Buot sabihon, kaipuhan mawarasan gabos kan biyaya. May pagpapasabot sa kun ano an kaisipan nin hustisya, alagad, sa kadaklan na beses, nadangog ko ini na ginagamit na padangog sa mga pulitiko na kaipuhan kun magbakal nin boto kaipuhan matampadan, maabot, mawarasan an gabos. Nadangog ko man ini sa simbahan kun sain naghihinakit an sarong baryo ta dai naabot kan rasyon na ipinaabot kan panahon nin sarong bagyo. Naaraman na sana na may anomalya sa relasyon kan padi asin kan kapitan. An siring na paghiling sa uran, nagpapahiling kun pano sagkod ngonyan an mga pangyayari sa kapalibutan niyato, iyo an ginigibong metapora, mga paagi nin pagtaram tanganing iladawan, ibaing, balubagion an satuyang eksperinsya sa konteksto kan reyalidad. Dakul pang ariwaga, mga paukod, mga suanoy na sarabihon mapapadapit sa uran.

Sa satuyang nagtutuytoy sa duwang panahon nin saldang asin uran, pasil na mag-arang sa mga diyos kun anong panahon an mawot niyato. Kun grabe na an uranon, nahagad na kita nin saldang. Kun grabe na an aldaw na nagigin paradagit an saldang, nahagad na kita nin uran. Sa mga paraoma parating yaon an paghagad nin uran para sa mga tinanom. Alagad kun minsan, nabubusbos an langit asin nauula an gabos na tubig, naluluntot an tinanom. Sa mga parasira, bakong magayon an signos kun mauran ta maalon an dagat. May mga paratukdo, na inatake nin altapresyon nin huli sa sobrang ini. Sa mga pulitiko, mag-init man o magsaldang basta an hagad, dakulaon na calamity fund. May mga nagkakabentahe sa panahon, may minamamalas. May kabig an uranon sa mga parasurat. May mga kinulong an uran ta dai na nakahali. May mga kinulong an uran ta dai na nakaduman. Ano man an paghiling niyato sa panahon, sa hiling ko, an panahon, minalaog satuya parating sa personal na lebel nin pangangaipuhan nin satuyang kondisyon. Magsaldang man ini o mag-uran.

Marahay gayod hilingon an mga talapang sa panahon na ini na dai ta na daa nasasabotan an panahon. Nagbabago na daa an panahon. Na dapat sanang mangyari, ta an panahon kaipuhan talagang magbago. Kita an nagtataong kahulugan sa mga pangyayari sa satuyang kinaban, orog na an panahon na nabubusbus an langit o nagpapasali an saldang. Kita an nagtataong kahulugan sa mga talapang. An mga talapang na minaawit, buhay na buhay kun pagbabanggi, na gari an banggi iyo na an huring banggi sa kinaban nagtatao satuya nin leksyon sa kun ano an panahon, an kahulugan kan buhay na nasa lindong kan langit.

Sa paghinanyog sa mga tingog kan talapang, nadadangog ko na parareho sana man an tingog ninda, tingog ini na gikan pa sa enot na talapang na sagkod ngonyan nadadangog ko man. May rikas na pig-aantisiparan sa saindang tingog sa paabot na panahon baad, sa pag-alang kan oma. Sa pag-abot kan dai mga honahon. Kun si Basho, nadangog an pagtugdon kan gurang na talapang sa suanoy na bubon bilang katoninongan, an mga tingog kan buhay na talapang sa atubangan niyamo nagpupurisaw sako, kapurisawan sana na mapapanultol kan pagsurat dapit sainda asin kan bakong dapit sainda. Kun nadangog ni Basho an kagadanan kan gurang na talapang na nagtugdon sa daan na bubon bilang katoninongan, an mga gadan na talapang na naligis mantang nagbabatluy sa balyong tinampo, wakwak an hawak, asin sa sakuya, ini nagsusuriyaw na mas makusog pa sa nagpapasaling saldang.

Thursday, June 17, 2010

KAKAW

Sa kinaakian ko, an ipinapangalad na prutas sigun sa nasasabi sa Daan na Tipan, sarong mansanas. Prutas na kaidto, sarong beses sana sa sarong taon magpahiling. Kun kamundagan ni Kristo. May kamahalan kaidto an prutas na ini. Daing puon nin mansanas sa natad asin dai nungka magkakaigwa nin huli ta sa malipot sanang lugar ini minatambo. Pinapangalad na maghagad nin mansanas kun bako man Disyembre.
Alagad minsan may ipinagbabawal na kakanon, napapalibutan ako kaidto kan manlain-lain na bunga. Sa mga nakapalibot bastante an kakaw. Mga walong puon an yaon sa palibot. Mayo ni saro sa mga kakaw na ini an natada. Napukan kan bagyo si iba. Asin ta naghiwas si harong sa gurang kinakakan kan mga bagong pinatugdok na boarding house si dating dakulang natad.
Mabunga an mga kakaw kaidto na pigpapasupsupan samuya kada hapon tanganing gibohon na tabrilya. May hamis asin alsom an mga tulang na siring sa santol. Dangan babaladon nin magkapirang aldaw tanganing sanlagon. Enot na ining pigluto kan saldang. Kun minsan may mga panahon na naangotan ako ta sala si ukod ko kun arin na an hinog. Naggiro ako nin kubal na dai pang tagok. Dai ngani tugot na gibohon na tabrilya ta may kaipuhan na panahon na otobon. Siring kaini tinutukdo satuya kan kinaban an mga relo sa satuyang palibot na daing mga kamot asin mga numero arog kan mga puon nin kahoy. Nagtatalaan, nagpapagiridom.
Sa kakaw, an mga tu’lang bakong kasagkodan, kundi lado sana nin panibagong porma, panibagong estado, panibagong kakanon. O pareho sanang kakanon alagad, iba-ibang paagi nin pagkakan, manlain-lain na eksperinsya nin dila. Ta tanganing maging tabrilya kaipuhan na minaagi sa pirang proseso. Pagkatapos baladon, isusunod na an pagsanlag, dangan an paghali nin ubak, pagrumsa, dangan an pagmolino sa sentro an huring pagrunot tanganing magluwas an olyo kaini, an mahika kan kakaw, an kolor-dagang tu’lang na pigtitimpla sa mga hapon o pigsalak sa samporado. An pig-iimos tanganing sa pag-abot kan panahon may inumon.
May init sa daghan an tsokolate, na gikan sa tulang, nagin mga birilog-bilog na tabrilya na nagin dahilan nin pirang pag-ikit sa garapon kan mga gurang. Ta lain an masobrahan. O malain talaga an masobrahan sa anuman na bagay. O ‘baad dakul sana kaming mga magpirinsan na mabaranga-banga kan tabrilya. Kaipuhan na tupudon an gabos.
Asin ‘baad gayod ta gabos ginibong tabrilya kaya mayo nang mga kakaw sa natad. Daing tu’lang na sinalbar tanganing itanom, tanganing sugpunan an buhay kan mga nagugurang na puon. Kaya, an pagsurat na ini, pagpatambo sa giromdom kan mga puon na idto, ta sa mga bangging pig-atubang ko an lipot man minsan an horasa, pigigiromdom ko an nagom kan tsokalateng idto, na an kapital kan gabos na paghimo, yaon sa samuyang mga ngimot asin kamot, yaon sa bilog na hawak na pigpapainit kan mga tu’lang na idto, init na minasagom sagkod sa sadiri kong tu’lang.