Tuesday, December 19, 2006

BANGON BIKOL


Trahedya na arog kan nangyari kan Nobyembre 30, an masaro satuya, minsan an sarong trahedya siring sa nakaagi bakong harayo na laogon nin pulitika. Tawan ta munang ‘benefit of the doubt’ an mga pulitiko na dayupot man ngaya sinda sa saindang pagtabang sa satuyang mga tugang. Herak man baga ta kun hihilingon an mga pangaran kan mga pulitiko sa sa waiting sheds sagkod mga atop sa eskwelahan nagkakararaot man. Makangirit ngani na an School of the Future sa Camarines Sur Division Office, dai na bagang atop! An mga hona tang bagong pinturadong atop kan mga edipisyo publiko na nagpupula-pula kaidto (mas harani sa burgundy) bako palan na pinta kundi alang na takla. Senyal nin pagkagurang asin ini ibinarangbang na kan nakaaging bagyo. An mga Calamity Fund ngonyan na panahon siguro dakul na o nakabawi na an satuyang mga namomotan na lideres. An relief nalaagan na kan mga pangaran ninda asin nakapapicture naman tanganing ini an magiromdoman kan mga tawo lalo na kun mag-abot na eleksyon sa Mayo kan sunod na taon. Sunod na gigiromdomon na pangaran pagkatapos ni Reming iyo si Mayor Pabling asin si Gob. Duling. Alagad tama na muna an rapado sa pulitiko, hilingon ta muna an ibang anggulo kan trahedya na para sakuya okasyon na palinawon an satuyang paghiling asin pagsabot bako kun ano pa man kundi kan satuyang pagiging tawo. Sa katibaadan na ini, malinaw na an kinaban nagbabago, naghihiro, igwang ebolusyon asin binabago kaini an satuyang mga muhon asin natudan na aagihan. Binago an lawog kan Bikol kan nakaaging kalamidad. Asin sa nahihiling ta, ipinagidam na kita sa bagyo asin ina ta na an bulkan na an kapritso kaini nasabotan ta na. Kun hihilingon kita nabubuhay sa singsing nin kalayo asin parating nasa mata kan bagyo. Sa siyensya, ini natural sana nin huli kan satuyang heograpiya, an bendisyon iyo man an satuyang maldisyon. An magayon, makangirhat! Minsan sa mga hayop, an mga magagayon an kolor na hayop poon sa insekto asin mga alas iyo an pinakamandag. Asin pasain an tawo, an Bikolnon na garo nagtutulay sa alambre sa duwang bagay na ini. An satuyang mga kamagurangan nakanood nang akoon gayod an maldisyon na ini sa paagi kan mga osipon asin mga kadunongan na liningawan na kan nagmamadaling henerasyon. Minsan siring kaini an satuyang sitwasyon, pigmamawot asin pigoorgolyo na kita hinimo sa siring na kapalibotan asin an angat iyo na ini satuyang malagpasan o kun baga man makanood kitang mabuhay sa tahaw kan mga ini. Bakong maboot an kinaban sa gabos na oras. An hardin, may toninong na ribok na nangyayari, an bulkan nagkakalaga sa laog parati, an dagat yaon sa palibot ta asin dai kita dapat magtimyang, dai kita magsayang ki panahon. Hingowaon niyato na sa paagi nin pagsalingoy asin kan satuyang imahinasyon, makanood kita lalong magtindog sa satuyang mga sadiri. Pakarhayon niyato an siyensya asin teknolohiya na matabang satuya na basahon an signos kan kapalibutan. Dai kita pakasugong nin isip nin huli sa panatikong pagtubod. An pagtabang tama lamang, alagad an pagtabang nagpupuon sa sadiri. An Dios maheherakon sa tawong naghihiro. An islogan ngonyan na panahon iyo an Bangon Bikol, magayon, nakakabrit nin dikit na kalayo alagad anong pagbangon ini, paghabon nin mga yero, pagpila sa mga relief centers asin paghalat nin duwang sardinas, sibulyas, instant noodles asin saro ika bangang kilong bagas na may parong! Anong pagbangon ini, pagpunpon kan satuyang mga gadan? An pagbangon na ini hali sa trahedyang ini magsadol lugod satuya sa mas huru-halawig asin mas hararom na pagbangon sa satuyang pagkapadungkal, an pagbangon na ini, makapagtulod satuya na pilion an mga bagay na dai maglilihis sa sarong karakanan sana, an pagbangon na ini dai lugod magin okasyon tanganing kita gamiton nin ibang poderosong tawo na garo mga uwak na nagpasiring sa satuyang rona asin pinapakinabangan an satuyang trahedya. An Bangon Bikol lugod bakong arog kan mga zombies sa pelikula, daing direksyon, daing paghiling, daing isip, kinakatakotan, kundi sarong tawo na nakaligtas asin nagtutubod na sa pagbangon na ini kaipuhan kitang may italbong bako sana si mga gadan niyato kundi an mga tawong nagkakawsa kan satuyang mas dakulang trahedya. An trahedya na nagbabanga satuya iyo sana an trahedyang dai na kita kaya pang pagsararoon. Bangon Bikol!

Friday, December 15, 2006

Bikolano poet wins Best First Book award
by Arvin Abejo Mangohig

By the time Kristian Cordero’s name was announced as 2006 Madrigal-Gonzalez Best First Book Award winner, everyone at the Claro M. Recto Hall knew that the awarding was to be an event of many firsts. It was the first time a volume of poetry won. It was the first time a trilingual book won. It was the first time a book published by a small press won.
It was also the first time the winner was not known beforehand. Instead, the UP Institute of Creative Writing gathered together the five nominees whose first books were shortlisted by the panel of judges. Cordero, Manolito Sulit, Allan Derain, Jimmuel C. Naval and Jaime Dasca Doble participated in the forum “Breaking into Print.” Each author related how his first book took form. Sulit was wryly comedic; Derain emphasized the importance of learning, Naval felt belatedness and elation and Doble discussed nominative integrity, truthfulness to one’s self.

But it was Cordero’s sincere portrayal of writing his poems amidst the destruction of Bikol that won over the audience which included National Artists for Literature Virgilio Almario and Bienvenido Lumbera and ICW Associates J. Neil Garcia, Lilia Quindoza Santiago and Charlson Ong. A hush fell over the Recto Hall as Cordero related moments of creativity in the face of the storm battering the region. Mga Tulang Tulala: Piling Tula sa Filipino, Bikol at Rinconada, then, is a testament not only to the emerging success of Bikol literature but also to the artist’s ability to triumph over the external life in the face of the most heart-wrenching of circumstances.

This year’s panel of judges consisted of Rene Villanueva, Malou Jacob and Luna Sicat Cleto, herself a winner of the Best First Book Award in 2004. The first ever winner, Sarg Lacuesta also gamely participated in the forum, observing that the award somehow shortened the gestation period for his second book. ICW Director Vim Nadera and Likhaan Foundation treasurer Linda Panlilio were on hand to award the P50,000 check to the pleasantly stunned Cordero. Lumbera read the Madrigal-Gonzalez family’s congratulatory message.

The unanimous decision of the 2006 judges bodes well for Bikol literature and writing from the regions in general. The Madrigal-Gonzalez Best First Book Award and its like are essential to the renaissance of Philippine literatures. A little fame and a little fortune are nice but recognition and respect are what artists deserve. As Lacuesta seriously joked, a Best Second Book Award was not such a bad idea at all.