PAGKAKAN NIN SADIRING SÚKA
Siring kaini minaluwas an pigsasabi kan sarong kolumnista sa ibang dyaryo manungod sa mga parasurat sa Bikol na ibinaing kami sa mga pulitiko na garo baga pigpapaluwas na nagdudurulak kami sa katungdan na dai na pa sa saiya minsan pigplanuhan lutuon kaibahan kan saiyang amigong saro man na bako sanang bantugan na batugan kundi putikon. Sa ngonyan mas nahihiling ko na nagigin malinaw para sa mga parasurat na kaipuhan kan grupong Kabulig na makisabayan sa dalagan, sa pagpadagos na pagbayubo kan tataramon asin ini dai kayang ulangon kun siisay pa man na nagsasagin-sagin sana man sa pagpadangat sa tataramon gamit an lente kan saiyang disiplina. Bilang sarong grupo nin parasurat, dai nawawara an pagiging indibidwal kan mga parasurat asin ini minaluwas sa pagkakaiba kan opinyon asin sa klase buda kalidad kan mga sinusurat. Alagad sa pagkakaibang ini, masasabing may sarong nagbubugkos sa mga parasurat asin bako ini sa kun ano man na ambisyon kundi sa pagpadangat sa tataramon, sa rehiyon Bikol. Kun pigdududahan an pagpadangat na ini, mayo sa posisyon an kolumnistang ini na dai man nganing bilog na proyekto na nahaman para sa Bikol. Kun igwa man, mayo akong nadangog apwera sa mga padaplis niyang padangog sa kun siisay an may nahahaman. Tatsador asin bakong kritiko an kolumnistang ini asin dai kaini nasasabotan na sa diretso niyang magsurat manungod sa dalagan asin buhay kan tataramon na Bikol, siya mismo an saro sa nagtatalikod, nagpapasaluib kan tataramon sa kadakul na bagay. Kinakakan niya an sadiring súka sa paagi kan pagratak sa mga nangyayaring paghiro sa Bikol. Makusog an pagmati ko na kadakul an mga tawong arog kaini sa Bikol, idtong mga para-iwal, parabutong asin bakong kabulig, pa-uli. Asin may tolo akong bisto na puros sana man hangaw an ginibo. Kun magtaram sinda garo sinda mga oragon alagad mayo man ining mga produksyon asin kun igwa man pig-iilumloman sana man an buyon nang sugok. Sarong a’ngat an minaluwas ngonyan na sa pagsurat sa Bikol, kaipuhan na radikal na magkaigwa nin bagong panan’awan. An kakayahan kan mga parasurat na gamiton an ibang tataramon bakong ulang kundi tabang tanganing mas magin mahiwas an pagbalangibog asin pagpapararom kan satuyang literatura. Manlain-lain an posisyon sa bagay na ini, alagad sa katapusi, minaluwas na dapat na pas paorogon an pagsurat sa Bikol. Kaipuhan an pagsalingoy asin an pagpadagos na pagpulso sa satuyang panahon na ngonyan mas ginigibong komplikado kan manlain-lain na ‘-ismo’ asin ‘-asyon’. Ngonyan na nakabuhi na an Kabulig sa lindong kan dating NCCA Literary Coordinator asin sa iba niya pang alipures, mas lalo lugod na mabayuboan an literaturang Bikol asin digdi minalaog an pangangaipuhan para sa mga parabasa, paratukdo asin kan bilog na banwaan tanganing mas paorogon, padangaton an sadiring tataramon. Sabay sa pilosopiyang Bikol, yaon an literatura, asin sa kontemporanyong dalagan, igwa na kitang mga tumatawo digdi. May mga mag-iinarte, babalikan an saiyang panahon, mapahiling giraray sa sirkulasyon, maratak, maraway, mabutog, nin huli sa pag-abot kan mas bago, mga hoben na bukas sa kadunongan asin sa orog na ikakarahay asin bakong pusikit sa sadiring kabuahan, na mas nagtutulod kisa nagbubutong, na boronyog sa pagpadangat kan Bikol, asin bakong siring kaidtong sarong tawo sa alegorya kan kuweba ni Platon, na dai man ngani nakaluwas sa kuweba, alagad kun magtaram, naglilitanya nin manlain-lain na signos na garo baga si Madam Auring.
Siring kaini minaluwas an pigsasabi kan sarong kolumnista sa ibang dyaryo manungod sa mga parasurat sa Bikol na ibinaing kami sa mga pulitiko na garo baga pigpapaluwas na nagdudurulak kami sa katungdan na dai na pa sa saiya minsan pigplanuhan lutuon kaibahan kan saiyang amigong saro man na bako sanang bantugan na batugan kundi putikon. Sa ngonyan mas nahihiling ko na nagigin malinaw para sa mga parasurat na kaipuhan kan grupong Kabulig na makisabayan sa dalagan, sa pagpadagos na pagbayubo kan tataramon asin ini dai kayang ulangon kun siisay pa man na nagsasagin-sagin sana man sa pagpadangat sa tataramon gamit an lente kan saiyang disiplina. Bilang sarong grupo nin parasurat, dai nawawara an pagiging indibidwal kan mga parasurat asin ini minaluwas sa pagkakaiba kan opinyon asin sa klase buda kalidad kan mga sinusurat. Alagad sa pagkakaibang ini, masasabing may sarong nagbubugkos sa mga parasurat asin bako ini sa kun ano man na ambisyon kundi sa pagpadangat sa tataramon, sa rehiyon Bikol. Kun pigdududahan an pagpadangat na ini, mayo sa posisyon an kolumnistang ini na dai man nganing bilog na proyekto na nahaman para sa Bikol. Kun igwa man, mayo akong nadangog apwera sa mga padaplis niyang padangog sa kun siisay an may nahahaman. Tatsador asin bakong kritiko an kolumnistang ini asin dai kaini nasasabotan na sa diretso niyang magsurat manungod sa dalagan asin buhay kan tataramon na Bikol, siya mismo an saro sa nagtatalikod, nagpapasaluib kan tataramon sa kadakul na bagay. Kinakakan niya an sadiring súka sa paagi kan pagratak sa mga nangyayaring paghiro sa Bikol. Makusog an pagmati ko na kadakul an mga tawong arog kaini sa Bikol, idtong mga para-iwal, parabutong asin bakong kabulig, pa-uli. Asin may tolo akong bisto na puros sana man hangaw an ginibo. Kun magtaram sinda garo sinda mga oragon alagad mayo man ining mga produksyon asin kun igwa man pig-iilumloman sana man an buyon nang sugok. Sarong a’ngat an minaluwas ngonyan na sa pagsurat sa Bikol, kaipuhan na radikal na magkaigwa nin bagong panan’awan. An kakayahan kan mga parasurat na gamiton an ibang tataramon bakong ulang kundi tabang tanganing mas magin mahiwas an pagbalangibog asin pagpapararom kan satuyang literatura. Manlain-lain an posisyon sa bagay na ini, alagad sa katapusi, minaluwas na dapat na pas paorogon an pagsurat sa Bikol. Kaipuhan an pagsalingoy asin an pagpadagos na pagpulso sa satuyang panahon na ngonyan mas ginigibong komplikado kan manlain-lain na ‘-ismo’ asin ‘-asyon’. Ngonyan na nakabuhi na an Kabulig sa lindong kan dating NCCA Literary Coordinator asin sa iba niya pang alipures, mas lalo lugod na mabayuboan an literaturang Bikol asin digdi minalaog an pangangaipuhan para sa mga parabasa, paratukdo asin kan bilog na banwaan tanganing mas paorogon, padangaton an sadiring tataramon. Sabay sa pilosopiyang Bikol, yaon an literatura, asin sa kontemporanyong dalagan, igwa na kitang mga tumatawo digdi. May mga mag-iinarte, babalikan an saiyang panahon, mapahiling giraray sa sirkulasyon, maratak, maraway, mabutog, nin huli sa pag-abot kan mas bago, mga hoben na bukas sa kadunongan asin sa orog na ikakarahay asin bakong pusikit sa sadiring kabuahan, na mas nagtutulod kisa nagbubutong, na boronyog sa pagpadangat kan Bikol, asin bakong siring kaidtong sarong tawo sa alegorya kan kuweba ni Platon, na dai man ngani nakaluwas sa kuweba, alagad kun magtaram, naglilitanya nin manlain-lain na signos na garo baga si Madam Auring.
No comments:
Post a Comment