PAUROGON SADIRING TATARAMON

Ika-LIMANG Juliana Arejola-Fajardo Workshop
sa Pagsurat- BikoL
9 - 11 May 2008
Pili, Camarines Sur


Call for ENTRIES


ELIGIBILITY
Open to all Bicolano writers, at least 16 years old, and able to participate
in all workshop activities in Pili, Camarines Sur from the 9th of May until
the 11th.

REQUIREMENTS
Interested parties may submit 5 poems, 2-3 short stories, 1 full-length play or 2-3 one-act plays written in any of the Bikol languages. Literary pieces in English or Filipino may be accepted but works written in the Bikol language is preferred.

Entries must be original, typewritten, double-spaced, on a short bond paper and must be submitted together with a bio-data containing the author's brief literary background.

BENEFITS
Only twelve writing fellows will be chosen this year. They will be entitled to attend the workshop free of charge and shall be provided workshop materials and free board and lodging.

DEADLINE OF SUBMISSION
Entries sent by mail or courier must be received on or before April 4, 2008 and must be addressed to the Juliana Arejola-Fajardo Workshop sa Pagsurat-Bikol c/o Museo de Caceres, Holy Rosary Minor Seminary, Elias Angeles St., Naga City. Entries sent via e-mail should be a word document file and must be sent as an attachment to: SuratBikol@gmail.com. Deadline for electronically-submitted entries is on April 6, 2008.

For more information, contact JAFWPB Convener Carlos A. Arejola at 09185718616 or 2008 Workshop Director Kristian S. Cordero at 09175012287.

Leading Bikol writers have signed up as panelists and lecturers.
______________________________________________________________________

dakitaramon

Shi Tao, political prisoner ngonyan sa Tsina.




Hunyo
ni Shi Tao


An bilog kong buhay

dai na malihis sagkod “Hunyo”
Hunyo, kan an sakuyang puso nagadan
kan an sakuyang rawitdawit nautsan
kan an namomoot sako
nagadan sa madugong salog nin pagkamoot

Hunyo, an nagtutuya-tuyang saldang sinusulo an sakong kublit
pigpapahiling an tunay na lawog kan sakuyang lugad.
Hunyo, kan an sira naglangoy paluwas sa dagat na kakolor kan dugo
pasiring sa ibang lugar tanganing magtago
Hunyo, kan an kinaban nagbago, kan an salog uminuntok
natipon an mga surat na dai kayang darahon pasiring
sa mga gadan.

Bikol translation by Kristian S. Cordero

bagong tula

(La Femme au parapluie [Woman with Umbrella], Max Ernst)


PAGPASALUIB
Kristian S. Cordero

Kun mamawoton
saro sanang payong
an kaipuhan mo sa gabos
mong aldaw nin pagkabuhay
sa kinaban.
Iyan, kun mamaan ka
o kaya an uran dai nagigin bagyo,
o an saldang garo na baga anggot na a’ngot
ta napahigot niya an pagsara
kan saiyang payong na burikbutikan
na sa kadakulan kan saiyang
pinasiub minsan, sa kadakulan
kan saiyang pinasubli asin binakalan
pa ngani nin bagong mga payong an iba,
dai niya na magiromdoman an mga lawog
siring sa pampira nang payong an gamit niya,
mga payong na kun dai niya dinadara
pasiring sa padudumanan o nalilingawan
saka man minauran nin panghingorag na garo
naghaharakhatak an langit asin pigkikitik an kadagaan.


Pebrero 14, 2008

LOVE IN TIME OF GLORIA (Patabi ki Gabriel Garcia Marquez)

LOVE IN TIME OF GLORIA
(Patabi ki Gabriel Garcia Marquez)


Paano mamomoot sa panahon na kita nalilindongan kan anino nin dakulang pwersa nin kapasloan, nin kultura nin garapalan, kan presenting administrasyon na ginagadan an gabos na pwedeng laomon, tubudon na igwa pang a’ngay asin direksyon na pwedeng padumanan an banwaan na ini?

An isyu kan pulitika sa ngonyan na panahon orog na minapalinaw kan imahe ni Sisyphus, an daing kasagkoran na paguru-utro kan pagpalitong kan gapo, an pangyayari dai man nagbabago an lakaw an istorya kundi an mga karakter sana. Paano mamomoot sa panahon ni Gloria na bako naman na nagpapadalagan kan Filipinas, bako man an saiyang gabinete, bako man an saiyang mga siyo sa military, bako man an saiyang mga tauhan sa burukrasya kundi an pagkapaslo sa poder kaibahan na an kwarta an gabos na pwedeng akoon. Bako si Gloria an nagpapadalagan sa nasyon na ini kundi an maraot na bagsik nin pagkapaslo na nakakupo nin lawas sa babaying ini asin sa saiyang mga pag-iriba. Bakong mga pulitiko an nagpapadalagan kundi an karigsokan, an lehitimasyon kan korapsyon na nanitawo na sa satuya. Sarong helang, kanser na nagdukot, nagsusupsop, luhay-luhay na ginagadan an hawak, an banwaan. Ano an lugar kan pagkamoot sa panahon na ini kun sain an kawaran nin respeto sa buhay an orog na nagungurog? Ano pa an institusyon sa satuya na nabakunahan tanganing an nasabing helang dai makakupot, dai makadukot sa satuya? Pesimistiko, kun sasabihon na gabos may helang, alagad, siisay an nakakaaram? Ano ining kapagalan, ining daing pakilabot na duros na iyo orog na minalataw sa satuyang palibot?

Naglalawig an listahan kan mga hapot, dikit na sana an naghahanap simbag nin huli ta masasabing igwang pwersa nagmamantenar, igwang mga maimbong na disposisyon, igwang mga nasa tahaw, igwang mga daing pakiaram, igwang mga pagal asin normal na kun an banwaan dai naghihiro, kun an banwaan nawawaran na kan pandok nin pagiging tawo, kun an banwaan nagigin na sanang imahe kan pagpadalagan kan gobyerno, normal na dalan an pagkulong sa indibidwal na reyalidad, normal an maghanap nin lindong sa sadiri, normal na mas marahay pang paorogon an sadiri kun gabos naman nagbabalik sa sadiri na suhay sa kun ano an pagkamoot na iyo ngani an pagluwas sa sadiri. Sain kita namomoot? May pagkamoot pa man daw sa nasyon na pinapapatubod kitang yaon, alagad dai namamatian?

Kun an pagkamoot gikan sa boot, nangangahulugan sana na kita kaipuhan na magkaigwa kan bagsik nin pagpili, kan isog nin boot na bagohon an sistema, bagohon an sadiring iyo na ngani an kalaban ta. Sa pagbalik niyato sa satuyang sadiri, ano an mahihiling niyato? Kadaklan na beses, an pagkamoot na ini dai minaluwas sa haraning palibot, pamilya, amigo asin amiga, padihon, madihon na bakong harayo sa korapsyon, sa parokyalismo. An halangkaw na klase nin pagkamoot, iyo na an magkaigwa an tawo nin kabagsikan na kamotan an katauhan, an gabos na buhay, alagad sa satuya, minabalik kita sa sadiri, minabalik kita sa makasadiring interes na pinapadanay man kan banwaan na mas dakula na an pagkapaslo kisa sa pagtao. Binahog ta nang marahay an kapasloan na ini na tugot na kitang mag-ako kan mga rakdag, tugot na kitang mabuhay sa status quo, tugot na kitang itao sa helang an hawak na ini, an banwaan na ini. Kun an pagkamoot gikan sa boot, kaipuhan ta man nin isog nin boot tanganing mabago an sistema, masakit alagad posibilidad. An pagbalik niyato sa sadiri, an pagbalik niyato sa haraning palibot dai man kaipuhan na mag-untok diyan, nin huli ta an nasyon, nagpupuon sa sadiri, nagpupuon sa sadit na istruktura. Dai kita makulong sa sadiri, dai kita makulong sa pamilya nin huli ta kun tutubodan niyato an pilosopong si Maurice Merleau-Ponty sinabi niya na ‘All human acts and all human creations constitute a single drama, and in this sense we are all saved or lost together. Our life is essentially universal.’ Ini man sa paghiling ko an mangyayari satuya kun an dai niyato mahiling asin mahimo an kamawotan kan satuyang boot na iyo man an burabod kan gabos na pagmati nin pagkamoot.

dakitaramon

uya an sarong dakitaramon ki rilke.

IKA NA DAI NAG-ABOT
Rainer Maria Rilke


Ika na dai nag-abot
sa sakuyang takyag, Padaba, ika na mayo
na puon pa sa puon.
Dai ko ngani aram an mga kansyon
na makakapaogma saimo. Puminundo na ako
sa paghanap saimo sa rulukdong mga alon kan
nagbuburubalyong panahon. An gabos na mahiwas
na mga imahe mo sa sakuya—an harayo, mati-mati na kapalibutan,
mga syudad, mga tore, asin mga tulay, an dai honahon
na pagliko sa mga pasilyo
asin an mga mabanhing daga na minsan
nagsusup’ay nin buhay kan mga diyos
gabos nabubuhay sa sakuya tanganing ipasabot
na ika, dai mapapasakuya sa gabos na panahon.

Ika, Padaba, an gabos na
mga hardin na sakuyang nahiling,
asin minawot. Bukas na bintana
sa sarong harong sa probinsya—asin ika na madali na kuta na
na magluwas, naghuhurop-hurop, na ako sabaton.
Mga kalye na sakuyang nanumpungan
na kan naglakaw sa sainda bigla na sana ining nawara.
Asin minsan, ika na sa tindahan, an mga salming
naglibog kan saimong pagkayaon asin nakapapurisaw
asin nahiling ko an sakuyang sadiri. Siisay an nakakaaram?
tibaad an parehong gamgam na nadangog ta an aniningal
kasuudma, magkasuhayan, sa kinabanggihan...

para ki Rose.

Kristian Sendon Cordero

3 AKLAT ANI SA TAON KAN KINO

sa pebrero 16, 2008, sarabay an pagbusol kan mga libro, mga aklat Bikolnon sa Museo kan Legazpi. maghirilingan kita puon alas dyes sagkod ala syete nin banggi.

bagong tula

HABLONDAWANI

And God said, "This is the sign of the covenant I am making between me and you and every living creature with you, a covenant for all generations to come: I have set my rainbow in the clouds, and it will be the sign of the covenant between me and the earth. Whenever I bring clouds over the earth and the rainbow appears in the clouds, I will remember my covenant between me and you and all living creatures of every kind. Never again will the waters become a flood to destroy all life. Whenever the rainbow appears in the clouds, I will see it and remember the everlasting covenant between God and all living creatures of every kind on the earth. Genesis 9: 12-16


Kan enot ko ining mahiling
pagkatapos kan uran, garo ini
tinaraytay na mahamis na dulsi.

Hinapot ko si Tatay kun ano man
idtong nakadukot sa langit.
Nagsusugal siya kaidto

asin limang beses nang nadaog
kaya gayod tinapirang niya ako,
binulyawan asin nakilagan

ako na garo buot kong kakanon
na ako kan daga asin siya man garo
napasupog na tuminama an kamot

sa lawog ko na dinaklag baga nin gapo.
Nanrulungsi ako dangan nagpurula.
Nagraralunubig na an mata sa handal.

Kan pig-akoy-akoy ako ni Tatay
na garo baga kuykoy asin pinugolan an paghibi,
pighapot giraray ako kun ano an pigkukulibat

ko saiya asin pigtingkalag man an langit
na garo baga naghahanap nin mga panganoron
na susugoon na makikawat sa sakuya,

pighapihap niya si tinamaan niya
asin kinulkol ako, pinanugaan na dai
na mauutro an siring na pangyayari.



• There is a center in Naga City known as Hablondawani (the Bikol word for rainbow) where alleged rape and incest victims are brought and being taken care by the nuns of Religious of Good Shepherd (RGS). This poem was written after a visit to the place.