LOVE IN TIME OF GLORIA (Patabi ki Gabriel Garcia Marquez)

LOVE IN TIME OF GLORIA
(Patabi ki Gabriel Garcia Marquez)


Paano mamomoot sa panahon na kita nalilindongan kan anino nin dakulang pwersa nin kapasloan, nin kultura nin garapalan, kan presenting administrasyon na ginagadan an gabos na pwedeng laomon, tubudon na igwa pang a’ngay asin direksyon na pwedeng padumanan an banwaan na ini?

An isyu kan pulitika sa ngonyan na panahon orog na minapalinaw kan imahe ni Sisyphus, an daing kasagkoran na paguru-utro kan pagpalitong kan gapo, an pangyayari dai man nagbabago an lakaw an istorya kundi an mga karakter sana. Paano mamomoot sa panahon ni Gloria na bako naman na nagpapadalagan kan Filipinas, bako man an saiyang gabinete, bako man an saiyang mga siyo sa military, bako man an saiyang mga tauhan sa burukrasya kundi an pagkapaslo sa poder kaibahan na an kwarta an gabos na pwedeng akoon. Bako si Gloria an nagpapadalagan sa nasyon na ini kundi an maraot na bagsik nin pagkapaslo na nakakupo nin lawas sa babaying ini asin sa saiyang mga pag-iriba. Bakong mga pulitiko an nagpapadalagan kundi an karigsokan, an lehitimasyon kan korapsyon na nanitawo na sa satuya. Sarong helang, kanser na nagdukot, nagsusupsop, luhay-luhay na ginagadan an hawak, an banwaan. Ano an lugar kan pagkamoot sa panahon na ini kun sain an kawaran nin respeto sa buhay an orog na nagungurog? Ano pa an institusyon sa satuya na nabakunahan tanganing an nasabing helang dai makakupot, dai makadukot sa satuya? Pesimistiko, kun sasabihon na gabos may helang, alagad, siisay an nakakaaram? Ano ining kapagalan, ining daing pakilabot na duros na iyo orog na minalataw sa satuyang palibot?

Naglalawig an listahan kan mga hapot, dikit na sana an naghahanap simbag nin huli ta masasabing igwang pwersa nagmamantenar, igwang mga maimbong na disposisyon, igwang mga nasa tahaw, igwang mga daing pakiaram, igwang mga pagal asin normal na kun an banwaan dai naghihiro, kun an banwaan nawawaran na kan pandok nin pagiging tawo, kun an banwaan nagigin na sanang imahe kan pagpadalagan kan gobyerno, normal na dalan an pagkulong sa indibidwal na reyalidad, normal an maghanap nin lindong sa sadiri, normal na mas marahay pang paorogon an sadiri kun gabos naman nagbabalik sa sadiri na suhay sa kun ano an pagkamoot na iyo ngani an pagluwas sa sadiri. Sain kita namomoot? May pagkamoot pa man daw sa nasyon na pinapapatubod kitang yaon, alagad dai namamatian?

Kun an pagkamoot gikan sa boot, nangangahulugan sana na kita kaipuhan na magkaigwa kan bagsik nin pagpili, kan isog nin boot na bagohon an sistema, bagohon an sadiring iyo na ngani an kalaban ta. Sa pagbalik niyato sa satuyang sadiri, ano an mahihiling niyato? Kadaklan na beses, an pagkamoot na ini dai minaluwas sa haraning palibot, pamilya, amigo asin amiga, padihon, madihon na bakong harayo sa korapsyon, sa parokyalismo. An halangkaw na klase nin pagkamoot, iyo na an magkaigwa an tawo nin kabagsikan na kamotan an katauhan, an gabos na buhay, alagad sa satuya, minabalik kita sa sadiri, minabalik kita sa makasadiring interes na pinapadanay man kan banwaan na mas dakula na an pagkapaslo kisa sa pagtao. Binahog ta nang marahay an kapasloan na ini na tugot na kitang mag-ako kan mga rakdag, tugot na kitang mabuhay sa status quo, tugot na kitang itao sa helang an hawak na ini, an banwaan na ini. Kun an pagkamoot gikan sa boot, kaipuhan ta man nin isog nin boot tanganing mabago an sistema, masakit alagad posibilidad. An pagbalik niyato sa sadiri, an pagbalik niyato sa haraning palibot dai man kaipuhan na mag-untok diyan, nin huli ta an nasyon, nagpupuon sa sadiri, nagpupuon sa sadit na istruktura. Dai kita makulong sa sadiri, dai kita makulong sa pamilya nin huli ta kun tutubodan niyato an pilosopong si Maurice Merleau-Ponty sinabi niya na ‘All human acts and all human creations constitute a single drama, and in this sense we are all saved or lost together. Our life is essentially universal.’ Ini man sa paghiling ko an mangyayari satuya kun an dai niyato mahiling asin mahimo an kamawotan kan satuyang boot na iyo man an burabod kan gabos na pagmati nin pagkamoot.