SIMBOLO

An Hunyo iyo an bulan nin ralaogan sa eskwelahan sa Pilipinas. Ano man an eksperinsya niyato sa pagklase, yaon pa man giraray an pagmate na pig-aabang-abangan pa man kan mga maiskwela an bulan na ini. Minsan may dikit na pagbabago sa panahon niyato na aba bagang init na dapat ngani nagtitig-uranan na ngonyan alagad nin huli gayod sa mga pag-alburuto kan Bulusan asin kan Mayon kun tano ta an panahon ta digdi sa Bikol nakakabaing na sa gagamban asin nakakapagatak na nin payo. Salang isipon man nanggad na an panahon o an kinaban dai nagbabago o nag-aagi sa ebolusyon. May dakulang epekto an pagbago kan panahon sa tawo asin sa kinaban.

Nin huli ta puruunan na nin klase, muya kong magsalingoy sa pirang mga bagay kan ako na enot na lakdang pa sana kan sakuyang pag-adal. Saro sa nanudan ko tulos asin pinatuom sakuya kan sakuyang mga maestro iyo idtong mga pambansang simbolo o sagisag kan satuyang nasyon. Asin nin huli ta ini simbolo sana nagngangahulugan na bako iini an mensahe, kundi ini an naglaladawan kan mensahe o sabihon ta na kan sarong reyalidad. Poon an listahan sa burak, hayop, gamgam, harong, bayle, gubing, bayani, bandera, sira, kawat, tataramon, kansyon asin minsan dahon. Dakul sa mga ini an rinibayan o kaya pigdidiskusyunan pa kan mga eksperto. An gamgam na maya binalyuhan kan dakulang agila, an tinikling gayod binalyuhan na kan cariñosa. An mga simbolong ini nagpapahiling nin saro o duwang pweding magi kostumbre o ugaling minaladawan sa sarong Pilipino. Arog kan kalinigan nin boot para sa sampaguita na iyo an pambansang burak, an damulag sa kahigusan asin dai daa pagreklamo sa gibo(pano man makataram an hayop) asin nin huli ta agrikultural an satuyang nasyon, an pagiging simple, organiko, preskong turugan alagad masarig siring kan bahay kubo. An mga ini pigtutukdo tanganing orog na mabuhay na espirito kan nasyonalismo.

Alagad sa paglihis kan panahon, nag-ako nin ibang pagladawan an mga simbolong ini para sa sakuya. Apwera sa orihinal na pagkasabot nag-agi kita asin nahiling ko an pagbago nin kahulugan asin an pagpapatunay na tunay man nanggad na pwedi niyato ining maging simbolo sa ano man na rason na pweding idikta satuya kan mga yaon sa katungdan. Gusto kong ihapot sa mga gurang asin eksperto na kun an mga bagay na minasimbolo sato dapat daw na magin organiko o katutubo sa satuya? Gusto kong isipon na iba an tinutukdo sa eskwelahan kan satuyang namamansayan. Dai ko intensyon na magratak nin ano man alagad mas nahihiling ko na an sampaguita bako na lamang kalinigan nin boot kundi kadakl sa satuyang mga aki an imbes na mag-adal, nagtitinda na sana kan burak na ini. An damulag dai man nagin imahe nin pagtubos nin huli ta pighihiling ta pa man giraray na an para-oma sarog hababang trabaho. Bagsak an agrikultura. Asin kun sa hiwas kan sakop an boot sabihon kan pambansa, mas dakul an buwaya sa nasyon ta, nagtitipon ini sa kongreso. Mga may ataman ining ori-orig. Daog man kan galunggong o minsan kan turay an bangus. An mga bahay kubo ginigibong mga resthouse na sana kan mga mayaman satuya nin huli ta inaatake na nin pulmon ta nasobrahan gamit kan aircon. An narra dai man ligtas sa illegal logging. Kun kawat man, mas sikat an basketball, bilyar, boksing asin an durulak kan oposisyon asin administrasyon. Si Manny Paquiao man bagong bayani kan henerasyon asin bakong siisay pa man na pigbubukbok na ngonyan na panahon. Kun sa sinehan minsan patugtugon na an Lupang Hinirang da man untok sa hinadokan an magilusyon ta naeot ng magtindog an plagpul asin haloy nang sinuko an bandera.

Dai man nagsagom an kahulugan kan mga simbolong ini asin nagpapasabot ini nin sarong kaluyahan sa sistema kan satuyang edukasyon asin sa mismong pigtutulod na nasyonalismo. Sabi nin sarong folklorist an Pilipinas daa kulang sa sarong national myth na pweding magtulod sainda taganing magin mahigos asin magpursigi sa pag-asenso. Arog kan mga Hudiyo na nagtutubod na sinda an piniling banwaan, minsan pighingowa na garadanon sa gas chambers asin paraon sa kinaban, alagad yaon pa ma giraray. An mga Hapon naghihingowa sindang magin dayupot sa paggiging Aki kan Saldang. Kulang kita nin tunay na mga simbolo asin maluya an pagkagamot ta sa sadiri tang mga kultura. Nin huli gayod kaini kun kaya dai man minasarumsom sa agimadmad kan mga Pilipino an mga simbolong ini. Oras na tanganing kita man magibo nin bagong mga simbolo para sa Bikol. An mga simbolong ini an gamiton niyatong susi asin gawi nin paghiras sa binibilog, pinapapusog asin kaipuhan na purgahon na nasyon.