Monday, November 19, 2007



An Kusog kan Imahinasyon

Sinabi ni Benedict Anderson na an mga nasyon minagikan sa kun pano minahiro an imahinasyon kan mga namamanwaan asin minahimo nin mga paagi tanganing an nahimo kan imahinasyon mapangyari. Asin sa hiling ko bako sana ining totoo sa kaso kan satuyang nasyon kundi pati man sa lokal na komunidad arog baga kan syudad o minsan kan pamilya.Sa kaso baga kan Naga, an oagiging maogmang lugar bako sanang bastang slogan ta kundi sarong produkto nun imahinasyon na kaipuhan tang paglapigotan sagkod na nahihiling tang orog pa karahay an nasabing kamawotan, an nasabing bisyon na an satuyang syudad magin maogmang lugar sa gabos na aldaw kan satuyang pagkabuhay.

An imahinasyon na ini minagikan sa indibidwal asin dai napupurot basta-basta. Ini minapuon sa paghorop-horop kan kamugtakan kan saiyang sadiri, kan saiyang buhay. An parehong imahinasyon man na ini an nagtataong kusog sa satuyang mga artista (bakong showbiz personalities ‘sana’) tanganing padagos nindang tawan nin artikulasyon an satuyang panahon asin kamugtakan. An saindang mga gibong-sining sarong ladawan kan satuyang historikal na sitwasyon kun saen mahihiling niyato kun pano kita nabubuhay asin minaatubang sa mga a’ngat kan buhay asin kan dakulang kinaban. Sa imahinasyon man ini minagikan an kusog kan lambang saro sa satuya tanganing padagos tang baguhon, pahanguson an mga bagay na daan asin kinatudan na tanganing maghanap kita nin bagong paagi, bagong paghiling sa palibot ta. An imahinasyon bakong monopoliya kan mga artista dawa minsan masasabi tang mas dakul na panahon na ini saindong ginagamit asin may nahihiling na naginibohan. Kadakul satuya nasa sadiring butas nin proklamasyon na siya musikero minsan sa videoke man sana nag-iikot an buhay, mga pintor minsan nitso sagkod bato sana man na kinalburo an nahaman asin parasurat minsan dai man nganing naginibohan apwera sa mga taram na nabagyo o nabaha na kan nakaaging panahon.
Bakong inspirasyon an nagpapadalagan sa mga tunay na artista kundi an kusog kan imahinasyon na kayang maghiro minsan sa kawaran nin inspirasyon. Alagad an mga artista (arog kan mga parasurat, pintor, musikero) parating pighihiling na taga-luwas ta an sistemang naghahadi-hadian dai tugot sa ano man na pagbabago na pwedeng punan kan bisyon kan artista. Kun bako man na taga-luwas, may paghiling man an kagabsan na an sarong artista nagserserbi sana sa interes kan mga mayayaman na igwang kakayahan na bakalon an saindang mga obra, mga libro o magdalan kan saindang mga dula o pelikula. Alagad bako nang arog kaini an kaso sa panahon na sa tabang kan makusog na teknolohiya, mas dakul na an naabtan kan sarong gibong sining.

Kun siring, yaon man sa mga paradalan, parabasa, mga patron kan nasabing gibong-arte an pagpakinabang sa mga gibong ini kan imahinasyon. An sagkodan kan sarong arte dai sana minauntok sa pagtao ogma o kasiraman sa hawak kundi orog sa gabos ini makapararom kan paghiling niyato sa buhay asin sa kinaban, matawan kita giraray nin kamatian na makamati giraray asin magkaigwa nin mga bagong paghiling sa kinaban na kinatudan na. An sarong gibong-arte orog dapat na makatulod satuya tanganing kita man maglaog sa proseso nin imahinasyon na labi kaimportante ngani sa pagmukna ta kan satuyang nasyon na sa hiling ko saro man na gibong sining arog kan sarong obra maestra nin sarong artista.

Kun an nasyon sarong gibong sining, kinakaipuhan na mas orog tang hilingon an mga obra maestra, dangogon an satuyang mga kansyon asin basahon an satuyang mga osipon asin rawidawit, dalanon an mga pelikula asin teatro nin may pagtilam-tilam, pagkapaha asin bukas na disposisyon tanganing an mga gibong sining na ini makatao satuya nin hararom na apresasyon kan satuyang nasyon, kan satuyang minumuknang banwaan. Sarong banwaan na nabubuhay sa katotoohan asin sa pagrespeto sa buhay; sarong banwaan na an pag-asenso dai susukulon sa bilang kan malls na naipatindog; sarong banwaan na an paghabon sa kaban dai oomawon na katanosan; sarong banwaan na maboto nin pulitiko bako nin huli sa saiyangng apelyido asin impluwensya; sarong banwaan na dai tutugotan na sakloton an mga pangiturogan, an imahinasyon kan saiyang namamanwaan sa tahaw kan banggi. Ini sa hiling ko an kulang pa bako sana sa Naga kundi sa bilog na nasyon. Halawig an lalakawon para sa bagay na ini alagad an pagbaklay minapuon sa enot na lakang.

No comments: