KAWAT SA KALAYO

Tess Consulta, Eros 4 Photo by Jan Davila


Piggigiromdom ko kun nuarin ako enot na nagkawat nin kalayo. Kun nuarin ako enot napaso, kun nuarin enot kong namati an init kaini. Sa bulan na Maros, pigpapataniran kita, pigpapagiromdom na magmaan sa kalayo, na mantang ini katuod kan tawo, ini man an saiyang mortal na kaiwal. Ini man an sinasabi baga kan mga gurang, na marahay na an mahabonan kisa sa masuloan, na bawal pa ngani an magpadagos kan mga nasuloan nin huli ta dinadara kaini an malas.

An kalayo dakulang simbolismo puon sa puon pa kan sibilisasyon kan tawo. An kalayo ngani saro sa apat na elemento na nagpapadalagan bako sana gayod kan kinaban kundi kan bilog na uniberso. Ini an saro sa mga pwersa, ini an mga imahe yaon sa bulkan, an kalayo kan saldang, an kitkilat, an santelmo asin sa mismong liwanag na satuyang hinahanap sa kadikloman. Ini an nagluluto, nagpapatutong, asin an sabi ngani baga nagpapainum pa satuya. Minsan, sa mito kan paglalang, yaon an elemento kan kalayo sa paglalang, na may nahilaw, natutong, asin tamang-tama sana na iyo man an sinasabing pinunan kan satuyang rasa, kan satuyang kolor-dagang kublit. Sa mga osipon na ini, mahihiling na an kusog asin liwanag kan kalayo, pinapakinabangan kan tawo o kan kinaban asin kita nakagamot digdi na daing gayo niyatong pighihiling o pinag-aadalan. Alagad an mga mitong ini nagserserbing istruktura nin paghiling o panan’awan.

Sa sarong nabasa ko, an kalayo an enot na pig-omaw kan tawo kan ini saiyang matuklasan, an kalayo na enot na nahiling sa diklom kan kuweba, an kalayo na iyo an nagtukdo saiya, sa paagi kan liwanag kaini, kan tawo pasiring sa saiyang kapwa, na iyo man an pwedeng gamiton kan tawo sa pagraot kan kapwa-tawo asin kan kinaban. An kalayo sagkod batbat, nagin mga bomba asin an pwersang nagmukna, iyo man an pwersang maraot sa satuya. Nagpapahiling sana ini kan siklo, kan trahedya kan tawo na maguru-utro sigun sa apat na elemento. Apwera sa kalayo bilang pwersa, ini man an imahe kan kadakalan satuya kun ano an impyerno. Pigtutulod ini kan simbahan, kaiba kan imahe kan asupre. Alagad, an kalayo bako sana man sa impyerno, ginagamit man ini kan simbahan bilang imahe kan banal na espirito, asin an mismo akto nin pagpurga tanganing malinigan kita asin makahiling nin liwanag. Kun kaya an espirital na dimensyon bako sana sa tubig kan bonyag, kundi sa kalayo kan kumpil na iyong nagpaparigon sa kalag kan tawo. Kun kaya, mahihiling na an sarong simbolo, dai man naggad malilimitahan sa sarong kahulugan sana man asin minsan an simbahan arog kan Katolisismo, ginagamit ini. An bulan bako sana man simbolismo ni Santa Maria asin ini man an simbolismo kan demonyo sa magkapirang obra biswal, asin sa satuya ngani mas konektado ini sa imahe kan aswang na dai sana napuputol an hawak kundi nakasakay naman sa sighid na impluwensya man kan luwas sa satuya.

Nagiromdoman ko kun nuarin ako enot nagkawat kan kalayo, minsan pigpapatanidan akong dai magkawat kaini ta kukulgan ako kaini, alagad an mahika kaidto, kan panahon na nagibo kong iburubalyo an sakuyang muro sa naglalad na gasera, na dai ako nakukulgan, na dai ako napapaso, asin ini man an enot na na mahikang pigpahiling ko sa sakuyang mga tugang, asin puon kaidto dai naman nanggad ako nawaran nin pasinasyon asin kamawotan na maghorop-horop sa liwanag, sa kalayo, sa aninipot.