BIKOLANOS IN THE 2008 NATIONAL BOOK AWARDS

Seven Bikolano authors were chosen as finalists in the 2008 National Book Award sponsored by the Manila Critics Circle and the National Book Development Board (NDBD). The finalists were officially announced last Thursday, October 24, in the column of Dr. Isagani Cruz in the Philippine Star.

Nine poetry books were cited as finalists in this year’s book awards and four of these verse collections were written by Bikolano poets. Antisi*Pasyon asin iba pang Rawitdawit sa Bikol asin Ingles / Anticipation and Other Poems in Bikol and English, by Victor Dennis T. Nierva, translated by Marne L. Kilates and H. Francisco V. Peñones Jr.; Mannahatta Mahal, by Luis Cabalquinto; Mostly in Monsoon Weather, by Marne L. Kilates and Pusuanon, by Kristian Sendon Cordero, translated by Marne L. Kilates and H. Francisco V. Peñones Jr.


Nierva

Victor Denis Nierva who comes from San Fernando, Camarines Sur is finishing his master’s degree in Creative Writing at the University of the Philippines. He has won the Premio Tomas Arejola in 2006. Aside from writing, Nierva is also involved in graphic design, music and theater. His first book like Cordero was also published by Goldprint Publishing House late last year.



Cordero
Kristian Cordero of Iriga City, who writes a regular column for this paper, has the longest list of awards received among the young Bikol writers of this generation. He has three collections of Filipino, Bikol and Rinconada poetry and has won several times in the annual poetry contest of Homelife magazine, the Premio Tomas Arejola, the Madrigal-Gonzales Best First Book Award and recently the NCCA Writers Prize for Poetry. Aside from poetry, Cordero writes fictions and essays that gained recognitions from the Gawad Collantes and the Palanca. Both Cordero and Nierva are members of the academic faculty of Ateneo de Naga University.


Kilates

Marne Kilates of Daraga, Albay has published three books of poetry and nine books of translation of Filipino poetry into English. His translations include works by major Filipino poets, the latest of which are the University of the Philippines Centennial Edition of Francisco Balagtas' Florante at Laura , and National Artist Virgilio S. Almario's (or Rio Alma's) Mga Biyahe, Mga Estasyon / Journeys, Junctions (Anvil, 2008). Kilates who translated some of the works of Nierva and Cordero into English is considered by many as one of the major poets in the country today.


Cabalquinto
These first three poets are based in Manila and Naga while Luis Cabalquinto has been in New York for the longest period of time. Born in Magarao, Camarines Sur, Cabalquinto received a Fulbright-Hays grant (in 1968) and went to Cornell University in Ithaca, New York for further studies in mass communication. Cabalquinto enrolled in fiction and poetry writing workshops conducted by A.R. Ammons, William Matthews, James McConkey, and others in the English Department. He had been sporadically writing poetry and fiction since high school but at Cornell his creative writing teachers convinced him that he should pursue imaginative writing more seriously. Cabalquinto has five books of poetry published in the US and in the Philippines.


De Quiros


Recepcion


Bernas

The three other Bikolano finalists are Conrado de Quiros (Naga City) for Essay and Andrew Gimenez Recepcion (a diocesan priest from Nabua, Camarines Sur) for Theology and Religion and the Filipino-Jesuit Joaquin Bernas of Baao, Camarines Sur who is the sole finalist and therefore the automatic winner for the Law category for his book A Living Constitution. De Quiros and Bernas are both columnists of the Philippine Daily Inquirer and have already published several books in their respective fields. De Quiros’ book Tongues on Fire is a collection of speeches and articles on various political and cultural issues of the Filipinos. Meanwhile, Andrew Gimenez Recepcion is the Mission Director of the Archdiocese of Caceres and writes a regular column for Vox Bikol. His book God’s Global Household is a breakthrough study that offers critical optics on the mission of the Catholic Church in the age of globalization.

The awarding ceremonies will be held at the Yuchengco Museum on November 15, 2008

After movies, poetry makes a good antidote for the recession blues

When economies are in recession more people go to the movies, according to economists and movie producers. Some people read poetry, poets and publishers would say. If you belong to the second kind, Mostly in Monsoon Weather, the third collection of award-winning poet Marne L. Kilates, may just be the book for you for just slightly above the price of a movie.
Nominated to the 2008 National Book Awards of the Manila Critics Circle and the National Book Development Board, and published by the University of the Philippines Press, ...Monsoon Weather will launch on November 7, 2008, at 6:00 o’clock in the evening, Friday, at the Roof Deck Gallery of Villanueva Law Offices, CC Castro Building, Timog Avenue, Quezon City. It’s right across Sir Williams Hotel, and next door to RCBC Timog Branch.
Just when the world knows who the president of the most powerful nation on earth will be after a hotly contested election, and if the recession actually recedes into memory, the launch of Mostly in Monsoon Weather will be hosted by art and literature patron Atty. Redem Villanueva and the Unyon ng mga Manunulat sa Pilipinas (UMPIL), of which Kilates is a member of the Board.
“It will be a fun event for literature, especially poetry, which we all love to open our minds in these narrow-minded times,” Atty. Redem, as he his called by artist friends, said when he graciously opened his roof-deck law office and gallery to host the event.
A sketching session by leading Filipino artists, and poets singing “Salinawit” or those lovely Filipino translations of classical standards, led by poet and Salinawit pioneer Pete Lacaba and novelist Charlson Ong, will follow the launch with cocktails.
Kilates is a three-time Palanca Awards winner, has won the National Book Awards for his poetry and translation, and was the winner of the 1998 SEA (Southeast Asia) Write Award given by the Thai royalty.
Apart from Mostly in Monsoon Weather, Kilates’ two other books are Children of the Snarl & Other Poems (Aklat Peskador, 1987), Poems en Route (UST
Publishing House, 1998).
Kilates is also noted for his translations of Filipino poetry into English. His nine books of translation include the works of major Filipino poets such as National Artist Virgilio S. Almario, Rogelio G. Mangahas and Jesus Manuel Santiago. His latest book is a new English translation of Francisco Balagtas’ Florante at Laura, the UP Centennial Edition.
The late Alfrredo Navarro Salanga said that Kilates’ “poems do not, as powerful poems do, hit you in the proverbial gut. His poems hit you in that region reserved for the mystic third eye, slightly above the bridge of one’s nose, set directly in front of one’s cerebrum.”
Right on the mark for hitting away those recession blues.

FINALISTS TO THE 2008 NATIONAL BOOK AWARDS

According to the Manila Critics Circle and the National Book Development Board, these are the finalists for the National Book Awards for books published in 2007:

ANTHOLOGY: A la Carte, edited by Cecile Manguerra Brainard and Marily Ysip Orosa; At Home in Unhomeliness, edited by J. Neil C. Garcia; Best Filipino Stories, edited by Gemino H. Abad and Gregorio C. Brillantes; Cordillera in June, edited by B. P. Tapang; Ang Dagling Tagalog, 1903-1936, edited by Rolando B. Tolentino and Aristotle Atienza; Mga Piling Dulang Mindanao, edited by Arthur P. Casanova; Very Short Stories for Harried Readers, edited by Vicente Garcia Groyon.

ART/ALFONSO T. ONGPIN PRIZE: Philippine Church Façades, by Pedro G. Galende, OSA; Pinoy Dressing, by Barge Ramos; Salvador F. Bernal, by Nicanor G. Tiongson.

BIOGRAPHY/AUTOBIOGRAPHY: From Barrio to Senado, by Juan M. Flavier; Legends & Adventures, by Carmen Guerrero Nakpil; A Man and His Music, by Angel M. Peña; Maria Kalaw Katigbak, by Monina Allarey Mercado.

CHILDREN'S LITERATURE: The Boy Who Touched Heaven/Ang Batang Humipo sa Langit, by Iris Gem Li, translated by Roberto Añonuevo; Dalawang Bayani ng Bansa, by Rene O. Villanueva; Sampu Pataas, Sampu Pababa, by Russell Molina; Tight Times, by Jeanette C. Patindol.

COOKBOOKS AND FOOD: Cooking for Health, by Cris C. Abiva, Luz S. Callanta, and Atel E. Jazmines; An Introduction to Coffee, by Pacita U. Juan and Ma. Regina S. Francisco.

DRAMA: Psychedelia Apocalypsis at Iba Pang Dula, by Nicolas B. Pichay; Tatlong Paglalakbay, by Tony Perez.

EDUCATION: Magaling ang Pinoy!, by Queena N. Lee-Chua, Ma. Isabel Sison-Dionisio, and Nerisa C. Fernandez.

ESSAY/CREATIVE NONFICTION: Into the Country of Standing Men, by Rey Ventura; Pagmumuni-muni at Pagtatalak ng Sirenang Nagpapanggap na Prinsesa, by J. I. E. Teodoro; Tongues on Fire, by Conrado de Quiros.

FICTION/JUAN C. LAYA PRIZE: Mga Gerilya sa Powell Street, by Benjamin Pimentel.

SHORT FICTION: The Kite of Stars & Other Stories, by Dean Francis Alfar.

HISTORY: Assembly of the Nation, by Manuel L. Quezon III, Jeremy R. Barns, Emmanuel A. Albano, Ricardo T. Jose, and Manuel F. Martinez; Forcing the Pace, by Ken Fuller; Kolonyal na Patakaran at Nagbabagong Kamalayang Filipino, by Raul C. Navarro; Occupation, by Benito J. Legarda Jr.; The Saga of La Naval, edited by Lito B. Zulueta.

JOURNALISM: Dateline Manila, by Foreign Correspondents Association of the Philippines; Exposé, by Boy Villasanta; The Rulemakers, by Sheila S. Coronel, Yvonne T. Chua, Luz Rimban, and Booma B. Cruz.

LAW: A Living Constitution, by Joaquin G. Bernas SJ.

LINGUISTICS: (Re)making Society, edited by T. Ruanni F. Tupas.

LITERARY CRITICISM: Ang Bayan sa Labas ng Maynila / The Nation Beyond Manila, by Rosario Cruz-Lucero; A Handbook of Philippine Folklore, by Mellie Leandicho Lopez; Sipat Kultura, by Rolando B. Tolentino.

MEDICINE: Bone Tumors in Filipinos, by Edward H. M. Wang and Ariel Vergel de Dios.

POETRY: Antisi*Pasyon asin iba pang Rawitdawit sa Bikol asin Ingles / Anticipation and Other Poems in Bikol and English, by Victor Dennis T. Nierva, translated by Marne L. Kilates and H. Francisco V. Peñones Jr.; Dissonant Umbrellas, by Angelo V. Suarez; Malagilion: Sonnets tan Villanelles, by Santiago B. Villafania; Mannahatta Mahal, by Luis Cabalquinto; Mostly in Monsoon Weather, by Marne L. Kilates; Passage, by Edgar B. Maranan; Pusuanon, by Kristian Sendon Cordero, translated by Marne L. Kilates and H. Francisco V. Peñones Jr.; Textual Relations, by Ramil Digal Gulle.

SCIENCES: Living with Nature in Our Times, by Abercio V. Rotor.

SOCIAL SCIENCES: Colonial Pathologies, by Warwick Anderson; The Dynamics of Regional Development, edited by Arsenio M. Balisacan and Hal Hill.

SPORTS: Sports @ Far Eastern University, by Manolo R. Iñigo, Mark Molina, and Gloria R. Aligada.

THEOLOGY & RELIGION: Body and Sexuality, edited by Agnes M. Brazal and Andrea Lizares Si; God's Global Household, by Andrew Gimenez Recepcion; Investing in Miracles, by Katharine L. Wiegele.

TRANSLATION: Lagalag sa Nanyang, translated by Joaquin Sy from Nanyang Piaoliuji, by Bai Ren.

TRAVEL: Baler, Aurora, by Edgardo J. Angara, Jesus T. Peralta, Domingo Madulid, Jose Maria A. Cariño, Xavier Brisset, Enrique Quezon Avanceña, Manuel L. Quezon III, Ricardo T. Jose, and Juan Edgardo M. Angara; Iloilo, edited by Anita Feleo.

BEST DESIGN: Dissonant Umbrellas, designed by Angelo V. Suarez, Constantino Zicarelli, Keith Dador, Sandra Palomar, Mark Salvatus, Stephanie Yapnayon, Macy Cruz, Mike Mendoza, Julie Grafia, and Dwein Trahata Baltazar; Cebu, designed by Norrino C. Hernandez; Lola Puti, designed by Vanessa Tamayo; Pearl of the Orient, designed by Felix Mago Miguel; The Saga of La Naval, designed by Bong Bundag, Florentino Bolo OP, and Robbie Villegas; Salvador F. Bernal, designed by Brian Tenorio; Sol, designed by Farley del Rosario; Tight Times, designed by Sergio T. Bumatay III.

The book entitled Vocabulary of the Kapampangan Language in Spanish and Dictionary of the Spanish Language in Kapampangan will be given a citation.

The awarding ceremonies will be held at the Yuchengco Museum on November 15, Saturday, starting at 6 p.m. For further details, email me at isaganicruz@gmail.com. - Isagani Cruz (Philstar News Service, www.philstar.com)

Source: Yahoo! News Philippines - National Book Award finalists

SURAT GIKAN RAGAY

Sarong maestra an nagsurat kaini asin ipinadara sa sakuyang email. Si Eilen Nidea kan banwaan nin Ragay, Camarines Sur. Saro ining pagpahiling kun pano an sarong tawo o sarong komunidad arog kan saindang eskwelahan makakataong pagtulod asin suporta sa nangyayari pagpapauswag asin pagtukdo nin pagkamoot sa Bikolnon na kultura asin literatura na sa ngonyan nagkakaigwa nin mga panibagong kasurog asin kabulig. Sa kamugtakan kan mga paratukdo na kabali asin apektado kan burukrasyang sistema nin korapsyon sa gobyerno asin an hababaon na budget asin paghiling na tinatao sa mga maestro asin maestra, an ginibong lakdang ni Eilen, sarong pagpapatubod satuya na mas pwede pa man nanggad kitang gibohon para sa rehiyon na ini. Asin ini minapuon sa mga saradit na lakdang, saradit na paghiro na nagbabalik sa pag-isip kan mga aki kan karahayan asin importansya kan saindang sadiring kultura na iyo man an mabilog kan saindang identidad bilang mga tawo kan kinaban.

Gusto ko lang iheras an mga ginigibo ko sa eskwelahan katakod kan sakong pagpoon kan panuga na papadanayon an kultura asin literaturang Bikol.

Kan Hulyo 25, 2008, naghagad ako nin permiso na magmukna nin Bikol Day sa gabos na English classes ko sa Ragay National Agricultural and Fisheries School, sa Liboro, Ragay, Camarines Sur. An surat adres sa samuyang administrator, asin may katakod na Session Plans sa pagtukar nin Bibol culture and literature kada Biyernes sa sakong limang English classes(2nd -4th yer high school).An sakong kahagadan naaprubahan, asin nagpoon an na ngani an sakong innovation sa English classes ko.

Nagpoon ako sa pretest, 50 items. Ngonian, natukar mi na sa klase an mga legends asin historical articles na pigkua ko sa mga libro asin pigparesearch ko sa mga estudyante. Nagconduct man ako nin Pagsurat Bikolnon katabang si Joville Andrea Foliente, sakong parasurat na kaiba ko sa pag atendir kan Paktukdo, Pagsurat Bikolnon sa Naga College Foundation, asin nagtukdo kami sa mga campus journalists and writers na magsurat nin tigsikasin osipon, saka rawitdawit. May magagayon na outputs na pigsaray ko para sa mag minasunod pang proyekto na sa ngonyan, pangatorogan ko pa sana.

Sa mga minasunod na Biyernes, nakalinya na pag-adalan mi sa Bikol Day an mga rawitdawit saka osipon na pigpili ko hale sa mga librong binakal ko. Kasuhapon, pigtukar mi an pira sa mga tigsik ni Ma'am Aida Sirujales.

Pag Bikol Day sa klase ko, Bikol an pigtataram mi. May multa pag nag English o Filipino. Sa Ragay na harani na sa Quezon Province asin an mga tao kadaklan Batangueño, dakul na estudyante an dai tatao magBikol, kaya pigtutukduan sinda kan mga kaklase na Bikol talaga an first dialect.Dakul pamilya sa rona mi an dai nagtataram Bikol sa harong, kaya nakakatabang an Bikol Day para makanood an mga aki.

Sa Pebrero, an pinakafinale kan Bikol Day iyo an day-long Bikol Festival mi sa eskwelahan. An sakong limang klase, ma exhibit kan mga outputs ninda, asin kan mga items na produkto kan research mi about Bikol culture. May pamanhikan, kasalan, asin fiesta na mapaheling nin mga gawi-gawi saka tradisyon nin Bikolnon sa Ragay. An mga aki nagpoon na magpreparar para digdi.

Nagkaigwa naman kami nin pagluto asin pagkakan sa klase. Bida an pinangat, gulay na natong, Bikol Express, kalamay, tinuktok, nilubak asin iba pa. Maogma!

An pag gana ni Joville sa Rawitdawit Para ki Ina katakod kan 5th Premio Tomas Arejola naging inspirasyon mi gabos sa Bikol Day para mas pagayunon asin padanayon an pag apreciar sa kultura asin literatura.Sa naka -aging semana, nagpoon an research manungod sa skates na sikat sa Ragay, asin an mga historical features sa bawat barangay na pig gigikanan kan mga estudyante sa samong eskwelahan. An mga magurang nag -oogma mag istorya kan mga naka agi.

Saro pa sa akong poponan na proyekto iyo an pagmukna nin Bikol page sa Techno Chronicle, an opisyal na dyaryo kan Bicol Technical Vocational Schools Association (BTVSA), Inc., sarong asosasyon nin 20 tech-voc schools sa rehiyon kun saen an samong presidente, Dr. Roman T. Delfin, Jr., na sako man na school head, pigpili ako na maging editor in chief. Pigsabihan ko na an mga administators kan 20 schools na mag-encourage sa mga paratukdo asin estudyante ninda na magtao nin mga artikulo asin literary attemtps na Bikol para sa dyaryo. Igwa na ning nagsubmit na Bikol-Pilar, Sorsogon, asin Bikol-Libon, Albay. Na oogma ako na nakakapoon na ako sa sakong panuga na magtabang sa pagpadanay nin Bikol language, culture and literature sa sakong sadit na paagi.

Nagpopoon man ako magsurat kan rawitdawit, osipon asin tigsik. Aram ko na kaipuhan ini para mas maging epektibo an pag encourage ko sa sakong mga estudyante asin pag -iriba na magsurat, magbasa, magtaram, asin mag-isip Bikol.

Salamat Maam sa surat na ini, magdakul lugod pa an saimong tribo.

AN KAMPANARYO ASIN RADYO

Sa satuya, ini an duwang makusog na simbolismo nin impormasyon, bareta, intriga, tsismis, advertisements asin iba pang orolay-olay. Dai man napahuri siyempre an hatak kan telebisyon, pelikula asin internet, sa satuyang sadit na syudad, na magkabiristohan pa man an mga yaon sa pagtaraid kan harong, asin an buhay dai pa man gayong kinakakan kan dakulang pwersa kan luwas, an Maogmang Lugar asin iba pang banwaan sa Kabikolan minaitok pa man an buhay sa bareta sa radyo asin sa sermon kan kura na nag-aapod sa paagi kan kampanaryo. An radyo asin kampanaryo an nangungurog na tulay nin impormasyon orog na sa mga hararayong lugar. An dyaryo sa Bikol, magagadan, matitigbak asin iyo na ngani iyan, pamatos sanang tinapa an kadaklan.

Totoong mas halawig asin harayo na an abot kan radyo satuya, kun an simbahan sagkod sana sa kinseng istasyon kan krus, magkapira na an istasyon na abot kan satuyang mga radyo. An bareta ngani kan mga parasira sa dagat, pagnagpuro-puro ka pa sa ilawod, makukua muna an Intsik na istasyon.

Sa kasaysayan niyato, an kampanaryo an nag-aapod sa mga paratubod. Ini man an nagsasakop kun siisay an yaon sa laog kan sentro asin siisay an yaon sa luwas. Ini an enot na tore nin ‘signal’ kan sibilisasyon susog sa panukol kan mga Katolikong Kastila, kaya kun dai ka abot kan bagting, may paghusga na ika dai pa naaabot kan sibilisasyon na dara kan relihiyon. An bagting man an nagpapasabot kun may gadan, kun may bagong kasal o kun may dakulang okasyon sa simbahan. Relo an kampanaryo, napundo an tawo o dapat yaon na tawo sa laog kan harong pag-abot kan orasyon. Daing bagting kun Biyernes Santo. Makusog an bagting kun dakulang tawo an nagadan. Ini an enot na advertisement na inayonan kan simbahan bago an mga streamers kan Smart sa katedral. Kun may nagkakasulo, kun may paabot na bagyo, kun may epedimya o paabot na an mga Morong pirata, an bagting an nagtataong abiso sa mga tawo.

Alagad bago pa man mag-abot an mga kongkistador, an mga tawo kaidto igwa naman kan balalong asin iba pang instrumento na ginagamit ninda sa mga selebrasyon na pig-apod nang pagano o kaya pigtawan na nin ibang pagpapakuhulugan sa paagi nin pagdugang nin mga Kristiyanong simbolismo. An bagting o an balalong man an senyal nin pag-apod sa komunidad para sa selebrasyon siring kan mga Hudiyo na minagamit man nin sungoy nin sarong hayop na pigpapatunog sa panahon kan Yubileyo.

Sa paglihis kan panahon asin sa pag-abot kan mariribok tang sakayan asin kan nagparirikas tang paghiro, garo hinamil na kan duros an tingog kan bagtingan. Ginibo na sana ining mga artifacts sa mga museo o kaya pangaran nin mga parish newsletters na dai man naghahaloy sa kakulangan nin pundo o kapritso kan kura. Alagad pareho an mensahe kan simbolismo—an magtao nin bareta asin impormasyon, siring kan kampanaryong batbat na nagtutuwal sa daan na kampanaryo. Alagad siring sa iba pang simbolismo, nagbabago o nagagadan an obdyek o teksto minsan padagos na nabubuhay an mensahe.

Ngonyan minsan an silbato kan pulis dai naman nagtatanog mantang nagtuturutambay sa tindahan kan mga piniratang DVD na kun magsara ngani sarong aldaw, honaon mo tulos na nag-abot an presidente o kaya si Edu Manzano. Alagad minsan dai ta nang gayong pigdadangog an kampanaryo na pig-iripotan na nin mga kulalapnit nin huli sa kapabayaan kan mga tawo sa simbahan, dai man ini nangangahulugan na dai nang kapangyarihan an simbahan. Makusog pa man giraray an sermon, an boses kan pastor na pighihiling an paratubod bilang karnero na kaipuhan atamanon asin ipaglaban sa mga maraot na buot.

Kun kaya, masakit na kun sinesermon na an sarong tawo o an isyu. Asin tuod kaini an smbahan minsan sa medieval age. Kan nagpaluwas an Arsobispo nin sarong surat na inililista an pirang padi na hinalian na nin kapangyarihan asin katungdan sa simbahan asin kan nilinaw an istatus kan ibang padi, nagribok an mga tawong harani pa man sa kuron asin nagluyap an bareta mapapadapit sa mga pading ini.

An sermon kan padi na nagtutuyaw sa mga personal asin moral na pagbalga, an sunod na pinag-oorolayan kan mga bagong makakomunyon. Kun nagpapaluwas an simbahan nin mga surat pastoral asin dikreto, dakul pa man an naghihingowang makaaram dawa kadaklan digdi sinasabing katal naman sa pagkabuhay kan mga paratubod asin an mga arog kaining gawi kan simbahan, saro sanang paagi kan gurangon nang institusyon na naglalapigot pa man na ipahiling an saiyang pagiging maimpluwensya asin makapangyarihan. Kun an sermon yaon sa diskurso kan relihiyon asin kan ispiritwal na kamugtakan kan buhay nin tawo, an radyo an para sa sekular, kan mga baretang baradusan, blind items asin iba pang impormasyon mapalokal man ini o gikan sa Manila o luwas kan nasyon.

May akusasyon na tangkal an mga radyo, usmak an mga komenterista. Kun an kampanaryo, nagbabandera nin kabanalan asin dai nadigtaan, an radyo nakapadron sa ‘free press asin freedom of expression. Kun an kampanaryo sa simbahan, dai harayong isipon na kadaklan sa satuyang mga istasyon kapot pa man kan mga pulitiko. Kun siring dai makangalas na igwang duwang pwersa an nagraralaban, siring kan estado asin simbahan, kan luwas asin laog, kan legal asin illegal, kan tanos asin mandata. Arin daw ngonyan an dinadangog pa kan kadaklan na mga tawo? Asin anong silbato an mapapundo kun nagsarabay asin nagdurulak na an kampanaryo asin radyo?

AN TINGOG SA TAHAW NIN MGA BUNGOG

Maribok an piyesta asin an ribok an nakakapabangugog sa satuya siring na pigpupurisaw kita kan katoninongan arog baga kan daing karibok-ribok na kampo santo na lilinigan ta naman sa pagtapos kan bulan nin Oktubre tanganing giromdomon an mga gadan. Pana-panahon sana man kita asin an mga ginigibo tang selebrasyon iyo tanganing tawan sana nin ginhawa, kagaya-kagayahan an paglihis kan oras. Kaining nakaaging Setyembre, an okasyon kan Birhen kan Bikol nagtao na naman satuya nin mga panibagong isyu asin pananawan, mga tataramon arog kan debosyon asin komersyalisasyon, kan simbahan asin gobyerno na sa paghiling kan iba, garo duwang ido na nagdudurulak sa sarong pidaso nin dai naman na laman na tulang. Kun siisay an may breed o an askal sa duwa, dai ko aram.

Sa selebrasyon kan kapiyestahan, pighihiling giraray an debosyon sa liwanag kan pagtubod asin istorya asin an diskurso kan ebolusyon naman kan kapiyestahan. Pagpurga an panahon na ini asin an paglaom ko iyo na ini matao satuya nin panibagong kabtang tanganing hilingon an relasyon kan mga insitusyon asin an mga naging paagi ta naman nin paggiromdom asin selebrasyon sa pinakadakulang kapiyestahan nin pag-Viva sa Virgen.

Sa tahaw kan selebrasyon kan kapiyestahan, may magkapirang paghiro na ginibo an magkapirang tawo tanganing apwera sa mga kinatudan na, arog kan mga beauty pagents, parada kan mga estudyante, pagbayle sa tinampo kan mga voyadores, an pagsaralak kan sagrado asin kan ‘pagano’ (sigun sa diskurso kan relihiyon) igwang duwang pangyayari na gusto kong sambiton iyo ini an ikalimang Premio Tomas Arejola Para sa Literaturang Bikolnon asin an Muknang Bikolnon, an exhibit asin book fair kan mga Bikoliana materials na ginibo sa Plaza Quince Martires, na hinimo kan grupong Sumaro Bikol asin an Premio Tomas kan Arejola Foundation for Social Responsibility asin Kan Naga City Jaycees.

Sa Premio Tomas, tinawan nin pagmidbid an mga parasurat sa Bikol asin sarong maogmang bareta na kadaklan sa mga nagbali asin nanggana, mga hagbayon o baguhan sa pagsurat sa Bikol arog ni Juan Escandor, Jr. na nanggana para sa osipon asin an tulong mga parasurat na nanggana sa rawitdawit na sinda, Sonny Sendon, Johner Cañeba asin Jerome Hipolito na sakuyang estudyante sa Ateneo. Apwera ki Hipolito, sarong signos nin panibagong pagburak nin pagsurat sa Ateneo iyo sinda Daphne Benosa asin si Dan Cariño na ngonyan nagsusurat na kan saindang mga rawitdawit sa tataramon na Bikol. Makusog an sosyo-reyalismong tono sa tulong parasurat na ini asin nilalaoman ko na mas lalong magiging pusog an saindang tingog sa pag-abot kan panahon. Sa okasyon kan Premio Tomas, daing mga sponsors, daing mga pulitiko na birilot sa pag-Bikol asin uru-utro man sana an tinataram, kundi sarong maimbong na iribahan nin mga parasurat, paratukdo asin taga-tulod nin kultura asin panurat na Bikolnon. Bukas man an Premio para sa publiko, alagad, dai man ini pigdudumanan o pigrorokyaw bilang sarong kultural na aktibidad. Marahay gayod na ini mas suportahan kan syudad asin minsan kan lokal na simbahan, (kun baga an simbahan, balwarte pa man kan local intelligentsia). Kaining taon, nagkaigwa nin espesyal na kategorya para sa pagsurat nin rawitdawit para ki Ina na bukas sana para sa mga nasa hayskul asin elementarya na pinadalagan kan Naga Jaycees, sarong bagong paagi ini pag-boya ki Ina na nilalagpasan an ispektakular asin popular na debosyon kan Traslacion. Toninong siring sa pamibi an mga rawitdawit asin mahihilingan nin mga dai pa man na katapusan nin pagtuyaw mismo kan mga kaakian sa ginigibong selebrasyon sa birhen.

Kun dai man gayong magtubo sa advertisements an Premio, pigtatawan kaini nin panibagong pandok an satuyang kapiyestahan na apwera sa pagpabakal nin kun ano-ano, yaon man an mga libro kan mga Bikolnon na parasurat na pinadalagan sa tabang kan Roco Library, Kabulig- Bikol asin pinamayuhan kan grupong Sumaro. An duwang pangyayaring ini sa kapiyestahan sarong panibagong paagi tanganing sa tahaw kan satuyang mga pakurahaw, durulak asin debosyon, mas orog tang mahiling an mga bagay na katakod kan satuyang kultural asin historikal na kamugatkan bilang Bikolnon, na dai man naggad maisusuhay sa imahe kan Ina. An Premio Arejola asin an Muknang Bikolnon, sarong tingog na nag-aapod satuya sa panahon na mas dakul na satuya an dai sanang nabubukulan kundi man nagbubungog-bungogan o dagos na talagang nilayasan kan balanse nin pag-isip. Dai man gayod kita hawason sa kapagtiosan kan kultura, dai ta man ini makakan, dai man kita kaini tawan nin manlain-lain na premyo, tatawan kita kaini nin mga salming tanganing riparohon, purgahon asin hilingon an mga opsyon na haloy ta nang dai ginigibo sa ngaran kan pigbabansot na debosyon asin nakakalapong tradisyon.

Atenean wins Bikol’s most prestigious literary prize

Hipolito


Mr. Jerome Hipolito of the College of Education was declared as one of the winners for Poetry category in the 5th Premio Tomas Arejola Para sa Literaturang Bikolnon held at the Holy Rosary Minor Seminary last September 13, 2008.

Aside from Hipolito, Mr. Joner Cañeba (who was declared as the Naga City Jaycees Writer of the Year) and Mr. Sonny Sendon, two other young writers from Iriga City were awarded with a gold medallion and cash prizes. On the other hand, Mr. Juan Escandor, a correspondent of the Philippine Daily Inquirer and the Bicol Mail won in the fiction category while there were no winners declared in the essay and one-act play category.

In an interview, Hipolito who submitted his first collection of poetry Pagbunag nin Paroy said that his first major literary prize is both a confirmation and a challenge to continue to hone his writings. Though a neophyte in the field of writing, Hipolito is excited to write and look for new materials for his poetry, that according to Professor Jazmin Lllana, who served as the chair of the board judges, ‘Hipolito’s works are highly lyrical and a testimony of the long tradition of social realism prevalent in the works of Bikol writers.’

Other Ateneo students who were cited as finalists for their works were Ms. Daphne Benosa for her essay and poetry, Mr. Dan Cariño for his poetry and Mr. Edwin Morales and Mr. Emmanuel Magistrado who collaborated to finish their poetry collection.

Named after the Bikol propagandist and revolutionary, Tomas Arejola, the Premio is run by the Arejola Foundation for Social Responsibility Incorporated (AFSRI), a private group composed of the descendants of Tomas and Gen. Ludovico Arejola who led the revolutionary government in Camarines during the Filipino-American War.

Recently, the foundation received the Naga City Mayoral Award and the Gawad Pedro Bucaneg given by the Unyon ng mga Filipinong Manunulat for its invaluable contribution to the development Bikol writings. Previous winners in the the Premio Tomas which is now regarded as the highest Bikol literary prize are Mr. Adrian Remodo (Philosophy Department) for essay in 2006, Mr. Kristian S. Cordero (Social Sciences Department) for poetry in 2004, Mr. Vic Nierva (Campus Ministry Office and Media Studies Department) for poetry in 2007 and Mr. Jose Jason Chancoco (a graduate last year from the Literature and Languages Department) for his short story for children in 2005.