OBRA NUEVA

(Binasa kan pagbungsod kan librong ‘Antisipasyon’ (Goldprint Publishing House: Naga) ni Vic Nierva kan Disyembre 20, 2007, sa Ateneo de Naga University)


Kan nagpuon akong magsurat sa Bikol, hona ko, malihis sana si gatol, mapapara sana paglihis kan panahon na ookuparon ako kan hinohona kong mas dakula pa sa buhay na ini. Nasala ako. An gatol, magingin mapa, sagkod na magin kontinente, hanggan sa maging kinaban na mismo asin sa ngapit sasakopon gayod an bilog na uniberso. Ano an kawsa kan gatol asin an dai pagka-omay? Ano ta pinili kong buhayon an gatol na garo mas dakula na ini kisa sa buhay? Ano an nangyari tanganing an dalan na ini an sakuyang pinili asin pipilion pa? Dakul na simbag alagad matao sana ako nin saro: nakanumpung ako nin iba pang kaibahan na siring sa sako, igwa man kan gatol, igwa man kan maldisyon na ginigibong bendisyon kan samuyang panurat, minsan sasabihon kong dawa may gatol gabos, iba-iba pa man giraray an paagi nin pagkagaw, an iba ninunos asin, an iba piglalahidan nin kun anong pampaomay, an iba nagkukurahaw, an iba garo pig-aapulas na garo baga nagpapaturog nin omboy, asin sa kun pano niyamo hinihiling an gatol na ini asin ano an samuyang ginigibo, digdi minalaog an pulitika kan samuyang pagiging magkatuod, pagiging mga indibidwal na parasurat. Gusto ko an pagkagaw kan gatol ni Nierva, minakua nin babaying halaba an buhok dangan piggugusgos sa mapulang kublit. Sa madaling sabi, naibahan man kaya ining tawong ini nin ungglo, kaya kaipuhan na santigwaron!

Saro si Vic sa mga tawong may gatol asin ngonyan ipinapahiling niya satuya an saiyang mga kinagawan, an iba lugad, an iba mapula siring sa pandok kan namomoot, naglalanubig na garo matang mapupusi sa paghibi. Ini an ludok na dara kan koleksyon na Antisipasyon na nahihiling kong sarong bago o mas pinapaorog na direksyon kan panurat ni Nierva asin ini mahihiling man sa mga gurangan na parasurat arog ninda Kilates asin Penones na naggibo kan dakitaramon o translations kan ibang obra ni Nierva para sa koleksyon na ini. Anong senyal ini, anong direksyon ini na nilalaog kan mga bagong parasurat sa Bikol?

Sa sakuyang paghona, ini nin huli sa hararom na pagmansay sa kamugtakan kan banwaan asin dai maiibetaran an pagsalingoy sa nakaagi, sa kun ano kan kita aki pa. Nakapadron sa memorya, sa paggiromdom na sa hiling ko marahay na prosesong kaipuhan na agihan orog na sa kaso kan Bikol na marikas na binabago kan mga pwersa sa luwas asin laog kan saiyang sistema asin kaibahan digdi an pangkultural na aspekto o an kabilugan mismo kan satuyang gawi asin paghiling sa buhay asin kinaban.

An koleksyon ni Nierva, sarong paglilili asin pagpaandar giraray kan saiyang sentral na metapora na iyo an tren na sunod sa salog, iyo an nagseserbing ugat kan sa satuyang rehiyon. Alagad, aram ta an nangyari, an mamundong nagin kamugtakan kan satuyang mga istasyon, asin kan lunadan mismo, dai ini nakasunod sa pagbago kan panahon nin huli sa manlain-lain na rason arog baga kan korapsyon mismo sa gobyerno asin an halawig na panahon na pagnegar, dai pagtao kun ano an dapat para sa Bikol. An tren kan nakaaging panahon, nagin arog man kan satuyang salog, napabayaan, pinabayaan. Asin kun ini an mga ugat kan satuyang sibilisasyon, anong klaseng hawak an igwa kita?
Dai niya man tuyo o uyonan an siring na pagbasa, an obra ni Nierva sarong makusog na pagpahiling kan satuyang pagkatagalpo, kan satuyang kawaran nin naginibohan para sa satuyang banwaan. Alagad bako sana ini an kusog kan koleksyon na satuyang binubungsod ngonyan, yaon man digdi an pida-pidasong pagpapahiling sa buhay kan mga Bikolnon, kontemporanyong kamugtakan, mga pamilyar na kanto, mga lugar, pagkakan, bagyo, asin an kapalibotan na naghahangos kan aso kan bulkan, kan nagkakalagang gata, kan aso kan tren, na binilog ni Nierva asin pinasangkay sa saiyang behikulo nin mga bersikulong toninong, nagraragubodob, nagsisiwit asin an siring na tingog an orog na naglalataw sa ngonyan na pagsurat sa Bikol: may hararom na pakagamot sa pilosopiya, historikal asin sa kaso ni Nierva, yaon an lirisismo, an kumpas asin an ludok kan tataramon.

Dai man dapat na lingawan na an mga dakitaramon na ginibo ni Vic kan mga klasikong obra asin kontemporanyong rawitdawit, an siring na gawi ni Nierva, nagpapahiling kan kusog kan satuyang tataramon na kuguson an iba pang konsepto asin reyalidad na nakasagom sa tataramon arog baga kan Ingles. Igwang sarong pusod an gabos na tataramon asin an literatura an ina.

Sinasabing an panahon na ini an renasimiento kan satuyang literatura, magayon asin nakakataong kusog na isipon an siring na pahayag, alagad, kaipuhan na siguradohon ta na dai ini ta nanalian sana kita o ta nagkakagaw pa an satuyang mga parasurat, kaipuhan na maghiwas an satuyang mga parabasa asin magdakul an mga tawong matulod para sa literaturang Bikolnon asin ini mapuon sa akademya, siring man sa media asin sa lokal na gobyerno. Orog lugod niyatong padangaton an satuyang tataramon nin huli ta kun totoong nag-nonosebleed an iba satuya pag nag-Iingles, sinasabi kong igwang mga nagagadan, naitum gabos an mata asin nahahalon an dila, kun papataramon mo nin Bikol.

Ta pinunan ko sa pagkagaw, tatapuson ko sa pagkagaw: an pagluwas kan enot na libro labi pa gayod sa pagkagaw minsan ngani kun sige mong kagaw, nagkakaigwa ka man nin labak o kaya ludog, alagad, an pagsurat labi pa sa pagkakaigwa nin labak, ini mas harani sa pagbabados asin pangangaki asin mayong madaog sa pagmati para sa sarong parasurat kan pagluwas kan saiyang enot na koleksyon, kan enot na libro. Asin tanganing masundan pa an siring na mga libro, dai sana kamo mag-ninong o mag-ninang na hanggang sana man sa kapot sa bonyag dangan makikakan pa, magpakimkim man, magtao nin regalo asin iyan mangyayari sa pagbakal nindo nin mga libro kan mga obra ni Victor Denis Nierva, an pinakabagong awtor hali sa Bikol!