Sa Pintuan

Dakitaramon kan Before the Law ni Franz Kafka

Sa nga’ngaan kan pintuan, igwang nagbabantay. Asin may sarong tawo man gikan sa harayong probinsya an nakikimaherak na siya palaogon nganing mahiling na niya an Batas. Alagad an sabi kan nagbabantay, dai ta siya pwedeng magpalaog sa kun siisay man sa arog kaidtong panahon. Nagsibog an lalaking gikan sa probinsya asin naghapot giraray kun pwede na siyang palaogon aro-atyan. “ Pwede na gayod,” an sabi kan nagbabantay. “Alagad, bako talaga ngonyan. Dai ka pa pwedeng maglaog.”

Nin huli ta bukas-bukas man an pintuan, asin an nagbabantay yaon sana man duman, naggigibo-gibo kun ano-ano, padagos an lalaki sa pigsisirip kan laog kan pintuan. Narisa ini kan nagbabantay na napangirit sa ginigibo kan saiyang dai pa pwedeng padagoson na lalaki. Pigsabihan an lalaki kan nagbabantay: “Kun dai ka talaga makakatios, sige na, porbare nganing maglalaog, minsan kan sakuyang patanid saimo na dai ka pa pwedeng maglaog.” Alagad, pakantandai: “May kapangyarihan ako. Asin saro lang ako sa kadakul na nagbabantay. Igwa pang mga nagbabantay sa kada pintuan asin mas orog sindang makapangyarihan sa sakuya. An ikatolong nagbabantay, makangirhat nang marahay na minsan ako dai ko kakayanon na siya mahiling.” Ini an mga kasakitan na dai honahon kan lalaki gikan sa probinsya, para sa saiya, an Batas kaipuhan na yaon parati kun kakaipuhan nin siisay man, sa anuman na panahon mag-abot an pangangaipuhan na magsungko an tawo sa Batas. Alagad, nagdesisyon siya na mahalat na lang siya sagkod na tawan na siyang permiso kan nagbabantay na kun pigtuturuhokan niyang hiling, risa an plantsado kaining uniporme, dakula an tulak na gari nakahamil nin pakwan, may bigote na gari su nahihiling niya sa mga pelikulang baradilan. Aban-aban, tinawan siyang tukawan kan nagbabantay asin pinatukaw siya sa mga harani kan pintuan. Duman siya nagtukaw puon kan aldaw na idto sagkod pira pang mga taon. Naghingowa siyang makalaog sa pintuan asin panlingawon an nagbabantay, pagalon ini kan saiyang mga pagsudo-sudo na makalaog.

An nagbabantay, parati man na may hapot saiya, naghapot na ini mapapadapit sa binayaan niyang harong, asin iba pang mga bagay-bagay. Makaribong minsan an mga hapot kan nagbabantay siring sa mga propesor sa unibersidad, asin sa kahuri-huri man sana sasabihon kan nagbabantay, na dai pa siya tugot na maglaog sa pintuan. An lalaking gikan sa probinsya na binitbit an saiyang gabos na pagrorogaring asin nagsakripisyo na isangra pa an ibang gamit, makaabot lamang duman, nagpuon nang maglagay duman sa nagbabantay. Mas orog ining makulog ta tinatao na niya si mga pagrorogaring na dai niya ngani sinangra na kukuanon man sana palan kan nagbabantay sa pintuan. An sabi kan nagbabantay kun kinukua na an saiyang lagay: “Inaako ko sana an mga itinatao mo, nganing mapaghona-hona mo na dai kang nalingawan na darahon pasiring digdi.” Kan mga taon na yaon siya duman sa may pintuan, gari na an lalaki an nagbabantay sa nagbabantay sa pintuan ta pigtitimaanan niya ini parati na mapanlingaw asin tanganing dagos na siyang makalaog. Sa buot kan lalaki, ini sana man talaga an dakulang ulang kun tano sagkod kaidto dai pa siya nakakalaog asin nakakadulok sa Batas. Kaya nagpuon na nin magraway nin makusog an lalaki kan saiyang kamalasan puon kan siya aki pa sagkod na abutan na siya nin kagurangan asin an gabos na kulog-buot niya, pig-ngu-ngurubrub na niya na sana.

Nag-abot an panahon na gari na pinag-uulian an lalaki, asin sa kahalayon na niya duman sa pintuan na idto, sa pagbantay sa nagbabantay, namidbidan na kan lalaki magin an mga layog-layog na nagpapaipli sa saiyang kuwelyo, asin nakimaherak siya sa mga insektong ini na tabangan siyang binsiron an nagbabantay kan pintuan na dagos na siyang palaogon. Dai naghaloy, nagpuon nang magrumarom an saiyang paghiling asin dai na niya maaraman kun madiklom sana an kinaban o kun tibaad pigdadaya sana siya kan saiyang mga mata. Alagad sa kadikloman na ini, luhay-luhay na niyang nahihiling an dai masabotan na kaliwanagan na gari minagikan sa laog kan pintuan kun sain yaon an pighahanap niyang Batas.

Ngonyan, aram niya na madali na an saiyang katapusan, halipot na an buhay para sa saiya. Bago siya mautsan, binalikan niya an saiyang buhay bago asin sagkod na makaduman siya sa nga’ngaan kan pintuan asin magpuon na maghingowang makalaog, sa gabos-gabos na nangyari sa saiyang pagkabuhay, may sarong hapot sana an naglaog sa buot niya, sarong hapot na dai niya palan naihapot sa nagbabantay sa pintuan. Kaya pig-alok niya an nagbabantay, pigkayab na niya na sana, nin huli ta dai na siyang kusog na magdulok pa sa nagbabantay, ta gari nananglay na an bilog niyang hawak. Kaipuhan na magduko kan nagbabantay sa saiya nin huli ta an tingog niya gari na pigsasabotahe kan duros. Nahiling niyang dai nagbagong lawog an nagbabantay mantang siya dagos-dagos nang naggurang.

“Ano an gusto mo nang maaraman ngonyan? Hapot kan nagbabantay.

“Dai talaga saimong lusotan… Sinasabing gabos nagmamawot makarani sa Batas, alagad ano ta sa gabos na panahon na naghalat ako digdi, ano ta ako sana an napadigdi asin nakimaherak na palaogon mo?” An hapot kan lalaking gikan sa probinsya.

Sa puntong idto, nasabotan kan nagbabantay na nag-abot na an oras kan kagadanan sa lalaki, kaya bago ini mautsan, nagtaram an nagbabantay tanganing madangog kan lalaki an huri niyang mga tataramon: “ Daing siisay man an tugot na padagoson digdi apwera saimo. Ta an pintuan na ini ginibo sana para saimo, asin ngonyan, dagos ko na ining sasarahon.”

(Saro ini sa paborito kong osipon ni Franz Kafka. Garo ini mga modernong parabula. Pinupunan ko an mga siring na dakitaramon sa orog na ikakatalubo kan satuyang mga tataramon asin siring man tanganing mapararom niyato an satuyang mga paghurop-hurop kan satuyang buhay asin sa kinaban. Si Kafka an saro sa mga modernong parasuratkan ika- 20 siglo, na mahihilingan nin kausongan an mga usipon na nagpapahiling kan mga predikamento kan satuyang pagkabuhay.)