Wednesday, June 17, 2009

URAN, URAN, TA DAI KA NAGPAPAARAM



Haloy ko nang pigtulaan an uran. Siguro ngani an enot na ekperinsya kan sakuyang hawak iyo an pagkarigos sa uran. Pigpukawan ako kaidtong tubig, an buros kaini, an hapihap sa kublit, an tanog sa atop. Buhay-buhay an kinaban kun minauran. Giromdom ko si hiling kan sarong babayi katong nag-agi mantang nagkarigos ako sa uran. Huba. Kaidto ko enot na namati kun paano an abutan nin supog mantang namamati si oagmahan na dara kan paglinig kan tubig sa hawak. May mga panahon na pigtugutan akong magkarigos, may mga panahon na pigbawalan ako, siring na pigbawalan man ako na magparabarag-barag sa irarom kan saldang ta nakakapadakul daang kuto. Kadakul na bawal sa pagkainaki ko, mantang an kinaban man sarong kakawat na nag-aalok nin paglapiga sa kalantandan, pagralamagan sa bulod, paggiro asin pagnamit kan mga layas na prutas. An kinaban ko kaidto, kinaban nin pagtugot, nagpapasabot na maboot.

Sa pagpadangat ko kan uran, orog na balaog an pag-abot, kan mga bagyo, ini si enot kong pag-isip kaidto. Masiram magturog, (magparapalatog mantang kugos an malumhok na kayong inulna), kadakul man na kakanon an nagluluwas sa harong ni kapitan, rasyon na de-lata asin an panirang muya kong kakano— batag na nilalaagan sardinas asin guta. Dai pang klase nin huli ta nagin danaw na oma, lubog an eskwelahan asin nakakapaha an baha. Nag-aalok parati nin paglubto. Instant swimming pool asin pwede pang mag-upog nin mga sira. May orkestra nin palaka pagbabangi mantang may mga osipon na pigpapaturog kami sa paurutrong pag-usip. Pula an telebisyon mantang an radyo, nagkikiri-kisi sana. Alagad yaon man an tigbaw sa pagkakarigos sa baha, gatol sa kublit na karibay. Ini an uran, an bagyo bago ako nagdakula o bago nagdakula an kinaban para sakuya. Bago an uran digdi sa dakulang syudad.

Kan an uran nagin nang katakod kan mga eksena sa pelikulang may piglulubong, o kaya may naghahadokan na duwang tawo, nagin naman bihira si pagkarigos ko sa uran. Nagkahelang na ako, napakol asin natakot sa bagyo. Dai na sana ako nagtuturog kundi natabang na sa paggakod kan mga bintana, pag-alsa kan mga sako nin bagas, (kun may naani bago naluntot) asin napila sa rasyon kan nagbabahang bulgur asin sardinas sa panahon nin bagyo. May mga gadan nang tawong kaibahan an baha asin natutupag na an bulod na pigkakawatan mi. Inanod pati su gurang na puon kan balaigang na minabunga kun Abril. An mahamis na Abril!

Dakul pang uran an nag-abot, nagbanlaw, naglamos sa kinaban. Burubalyo na an pangaran kan bagyo. Nagin na ining lalaki, babayote, asin kapangaran minsan kan enot kong pagkamoot. Dakul na an dinadara kan uran, mga baretang makangirhat asin naghihiwas an mga pangpang kan dagat. Nagigin tubig na an kinaban. Nilalamos an mga pangiturogan kan tawo. Dawa ngani dakul na an abiso asin patanid sa pag-abot kan bagyo o kan uran, may mga imahe pa man giraray na ibinabalik ini sa panahon kan sakuyang pagkainaki. Pirming mapungaw an uran. Sa bagong isyu kan ezine na pigpapakarhay kan Bikonon na si Marne Kilates, mahihiling an pirang rawitdawit tungkol sa uran, sa paggiromdom kan mga panahon na ini. Bisitahon an nasabing ezine.
(Magduman sa links ko asin maglaog sa RAWITDAWIT y RETRATO)

Asin ngonyan na yaon na ako sa dakulang syudad, may nag-aapod sakuya nin pagkarigos. Alagad iba an uran digdi, marigsok sa kublit na dara kan polusyon. Iba man an alisngaw na dara kan konkretong kinaban. Dai akong payong na dara, dai man dahon nin batag na pwedeng ipandong, asin minsan ngani, surusuan an mga bilding digdi, dai ako basta makakasiob.

No comments: