elehiya

SARONG PAG-GIROMDOM
Para ki Josefina S. Nuñez

Igwang sarong Latino Amerikanong parasurat na nagsabi na an pinakamasakit na kagadanan iyo an enot na banggi. Duwang lado nin karanasan an nahihiling ko digdi: an primerong banggi kan mga binayaan o nagadanan asin panduwa an enot man na banggi kan nagadan duman sa estado o kamugtakan harayo sa harong, harayoon sa kinaban.

Kan nakaaging semana, nagadan an sakuyang tiyaon na si Josefina Nuñez o si Auntie Pining. Kaibahan ko an babaying ini sa kadakul na kabtang kann sakuyang buhay. Panduwang ina, enot sa mga katuod ko asin kaiba-iba sa mag okasyon, mapasimbahan man, sa mag cultural events, o minsan ngani sa pagpahayay-aya sa Lolo’s Bar, sa Bichara asin minsan sa CWC. Kayang guyod-guyudon sabi ngani. Pagkatapos kan pirang aldaw na pakikipaglaban (tibaad), dagos nang nautsan an sakuyang Auntie Pining asin sagkod ngonyan dai pa natatapos ining sakuyang enot na banggi. Kulang ngani an espasyong ini tanganing isalaysay an saiyang agi-agi asin naginibohan sa sakuya asin kun paano ko man siya nahiling na mabuhay asin idusay ini sa pagtabang sa kapwa orog na sa mga kapadian asin seminarista, sa mga preso asin sa saiyang mga katuod.

Nabisto ki si Auntie kan ako seminarista pa. Puon kaidto, binuksan niya an saiyang harong para sa sakuya asin minsan ngani kan bako na akong seminarista, pinadagos niya pa man ako giraray. Nag-istar ako saiya nin halawig na panahon asin ginibo niya ako sarong sadiri niyang aki. Kaibahan an saiyang tugang na si Auntie Fe, asin an maku-apong si Jackie, nag-istar kami sa laog nin sarong harong asin nagbilog nin pamilya. Ako para sa sainda asin sinda para sa sako. Sa laog kann harong ni Auntie sinurat ko an dakul sa sakuyang mag rawitdawit, sa laog kann harong ni Auntie, nag-adal ako kan sakuyang mag leksyon, nagtsek nin mag test papers, sa laog kan harong ni Auntie, namati ko an orog na pagpadangat kan mga tawong kayang laktawan an dugo, an pagtubod, an kamugtakan sa buhay.

Kun an pagiging magurang o agom dai naitao ki Auntie, mas orog niyang pinatalubo an pagiging ina asin mamomoton na tawo sa pag-agi nin pag-ako asin pag-ataman sa dai niya man ngani kaano-ano. An buhay ni Auntie buhay para sa kapwa-tawo. Sabi ninda, igwa daang sarong eksperinya na kaipuhan gibohon an sarong tawo—ini an pagsarig sa sarong istranghero sagkod na an istranghero magin katuod, magin kasaro, magin kadaupalang-palad.

Siisay an mahona na sa buhay ko mabibisto ko an arog ni Auntie Pining. Nagin marahay daw siya sa sako ta marahay ako saiya? O marahay lang talaga siyang tawo? Dakul an masabing marahay lang siyang tawo. Sa saiyang kagadanan, may parte sakuyang luhay-luhay man na magagadan, gigiromdomon siya kan gabos kong paggiromdom, sagkod sain, sagkod nuarin. Magigiromdoman ko an saiyang mga istorya kan saiyang pagka-aki, an saiyang mga lakwatsa sa Manila sakay an tren, an saiyang mga nakatrabaho, an saiyang mga istorya tungkol sa mga Amerikanong Heswita asin mga madre kan kolehiyo, an Naga na saiyang nahiling asin pinadangat. Gigiromdomon ko an saiyang debosyon sa Mahal na Ina, an saiyang pagsarig asin pagtubod sa simbahan asin an saiyang karahayan buot. Gigiromdom ko an kalunggay na ugbos niyang ginugulay, an marigoso na sinahugan nin chirizo, an saiyang sopas asin nilabunan na sira, an dai niyang pagkakan nin tilapia, an mga ataman niyang burak, an pagtukdo niya sako nin pagtipig nin gubing, an krismas tree sa harong na pirmi sanang nakatindog, an mga pagiromdom niya sa sakuya na mag-agom n asana kun dai man sana mapadi, an saiyang mga olok, an saiyang mga hapihap kun ako naghehelang, an saiyang matarom na hiling kun sige kong inum pagbabanggi, an gabos sa babaying ini na pinadangat ako na garo sadiri niyang aki. Gigiromdom siya kan gabos kong luha na sagkod ngonyan dai pa aram kun sain matugpa.