Bagong Tinagba

Para sa arog kong kahimanwa ni Nora Aunor (sadi Iriga) an bulan na Pebrero may duwang boot sabihon. Enot bilang pakisumaro sa kagabsan, ini bulan man nin pagkamoot (Valentine’s day) asin an sunod, bulan man ini kun saen kami minatinagba. Suanoy na Bikol an tataramon na Tinagba na boot sabihon pagdulot, pagtao nin atang asin pagpasalamat. Pamibion, sarong pag-arang ki Gugurang. Bako sanang Iriga an may deretso na mag-ako na sadiri mi o samuya an tinagba nin huli ta ini sarong gawi kan mga Bikolnon o minsan nin siisay pa man na tribo kaidto pang panahon. Pwedi ta man nganing isipon na an kada relihiyon may sadiring gawi o paagi nin saindang pagtinagba. Poon kan magmansay an tawo sa kahiwasan asin mahiling niya an dai marurip kan saiyang isip na mga pangyayari asin an palibot, poon kan nagngalas an tawo sa kinaban, poon kan matuklasan kan tawo an kalayo asin ini saiyang sinamba, nakanood naman siyang magtinagba. Dakul an dahilan kun tano minatinagba o minaatang an tawo sa Dios o dios-dios. Pwedi niyatong sabihon na ini nakagamot sa paghiling kan tawo sa dakulang balakid na boot niya sa kagurangnan. Pagpasalamat. Pwedi man ining magin sarong paghagad na ipadagos nin Dios na iwaras an saiyang mga balaog sa daga asin dagat. Pwedi man ining pag-arang nin mas dakul na bendisyon, mas dakul na ngimot na kaipuhan bahugon asin basugon. Pwedi man ining magin sarong pagpahiling kan dsakulang karahayan nin Dios. Entonces, bago pa man asin minsan kan uminabot na an mga Kastila, an Tinagba igwang kolor na panrelihiyon. Saro ining gawi nin kalag nin tawo na minaatubang asin minaako kan katotoohan na igwa, o yaon an Dios na iyo an kagta’o kan gabos. Ipinadagos an mga siring na gawi minsan kita nagin nang mga Kristiyano nin huli sa mga parehong elemnto na makukua sa dati asin bagong pagtubod. An karahayan kan pagdulot, an pagbisto sa mahal na Dios asin an pagkaboronyog kan mga tawo sa irarom kan saiyang pangataman.

Alagad, sa paglaog kan satuyang panahon an siring na mga suanoy na gawi asin pagtubod nagin naman na sekular asin sarong okasyon tanganing buhayon an turismo sa magkapirang banwa. Kada banwaan igwang sadiring pagpamidbid bako tanganing sakopon kundi tanganing aramon kan ibang tawo an sainda man na pagsuru-sadiri. Natawan nin bagong pandok an Tinagba nin huli ta dai man ini ligtas sa pagbabago kan panahon siring na tawo nagbabago man sa pag-isip asin paghiro-hiro. Mahihiling ta man sa Tinagba an pagsaralak kan mga sarong tinambunan na kultura na pirit na binubuhay o tuyong pinapangyari kan panahon na ini tamang-tama man sa elemento kan Kristiyanismo. Sa Emerald Grotto dinadara an gabos na tagba asin ini inihihiras sa mga tawong tikapo asin alabado.

An Tinagba katakod sa kapiyestahan kan mahal na Ina kan Lourdes na iyo an dakulang simbolo kan Kristiyanismo na minasalak sa mga elemento kan suanoy na Bikolnon. Masasabi ta man an pagsaralak kan iba-ibang kultura sa Tinagba, pag-arog-arog na minsan iyo na an minatahod sa kalg kan okasyon. Saro ining dai maibitaran na penomenon o pangyayari na minsan siisay man tawo dai makakataram na siya dai naulaktan. Kan sakuyang pagdalan kan tinagba ngonyan na taon, mas orog ining makolor, nagin mahiro an mga pagsayaw sa tinampo, an mga modernong tambol asin balalong kaiba an mga sound systems na inilaag sa palibot kan mayor na tinampo sa syudad, gabos ini maay tempong marikas, tempong moderno asin tempong antigo. Dakul man an nagmiron sa prusisyon kan mga atang. Dakul na pagbabago sa tinagba ngonyan, alagad yaon pa man si mga dating elemento na dai na mapapara arog kan mga kareta na pano-pano nin gulayon asin batag, bungoran, saba, latundan, sinampablo, señorita, na pweding ibirdura o lubakon, an pagpagap nin mga amri’an, apwera sangkaka ta akisende an abot asin an mga ati-atihan na sa hiling ko katunayan kan presenya kan mga Agta sa samuyang banwa. May mga pag-arog-arog man kan higantes kan Laguna asin an pagbitbit kan imahen nin Ina na minapagiromdom man sako kan Sinulog sa Cebu asin Dinagyang sa Iloilo. Ini an pig-aapod na hybridity na dai niyato madudulagan alagad may dakulang angat satuya digdi iyo na minsan mahiling asin kuguson niyato an mga siring na kultura na minsan totoo man garo sato alagad ngonyan lang kita nagkakaagimad-mad, mas marhay na sa pagtinagba mas lalo niyatong mabisto an sadiri niyatong kultura, an sadiri tang mga kalag.

Asin an orog sa gabos iyo na kita magtinagba bako sana kan satuyang mga gusi kundi kan satuyang mga sadiri. Susog ngani sa sagradong kasuratan, hagad nin Dios bakong tinutong na tang kundi pusong malinig asin nagsusulsol. An pinakamarhay niyatong maititinagba man nanggad iyo an satuyang mga sadiri, ta an tawo pa man giraray an pinakorog sa gabos na linalang na kun ini minabalik o minadulok sa dios, o ki Gugurang na Dios nin pagkamoot dai ini nakakasayuma, minadalagan ini, tanganing sabaton an aki asin minapakatay kan saiyang pinakamatabang baka.